لَعَمْرُکَ إِنَّهُمْ لَفِی سَکْرَتِهِمْ یَعْمَهُونَ(حجر:72)
لَعَمْرُکَ إِنَّهُمْ لَفِی سَکرَتِهِمْ یَعمَهُونَ(حجر:72): به جانت سوگند...، به عمرت قسم که آنها در مستی خود سرگردانند.
● واژه عمر به معنای حیات و بقاء و دوام است و تعبیر لَعَمری که در بین فصحای عرب(عرب زبانان فصیح) رایج است قسم صریح است؛ یعنی تنها برای قسم استعمال میشود و نحویون آن را مبتدا درنظرگرفته اند که خبرش وجوبا محذوف است که چیزی نظیر قسمی یا یمینی بوده است. باید توجه داشت که "عمر" به فتح و ضم عین، هر دو مصدر و به یک معنا هستند لکن برای قسم تنها به صورت مضموم استعمال شده است و لام وارد بر آن لام ابتدا و برای تاکید است ولی چنانچه این لام نیاید باید مانند سایر مصادر منصوب قرائت شود(مجمع البحرین و المحیط)
عَمرَک اللهَ: به حیات و بقائی که برای خدا قائل هستی قسمت میدهم....
المحیط فی اللغة؛ ج2، ص: 41
و العَمْرُ و العُمْرُ: الحَیَاةُ. و البَقَاءُ، و منه: لَعَمْرُ الله و عَمْرَکَ الله.
________________________________________
صاحب بن عباد، کافى الکفاة، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغة، 10 جلد، عالم
الکتاب، بیروت - لبنان، اول، 1414 ه ق
الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة؛ ج2، ص: 756
عَمِرَ الرجل بالکسر یَعْمَرُ عَمْرًا و عُمْراً على غیر قیاس، لأنَّ قیاس مصدره التحریک، أى عاشَ زماناً طویلا. و منه قولهم: أطال اللّه عُمْرَکَ و عَمْرَکَ «1». و هما و إن کانا مصدرین بمعنًى، إلا أنَّه استُعمِل فى القسم أحدهما و هو المفتوح، فإذا أدخلت علیه اللام رفعته بالابتداء قلت: لَعَمْرُ اللّهِ، و اللام لتوکید الابتداء، و الخبر محذوف، و التقدیر لَعَمْرُ اللّهِ قَسَمِى و لَعَمْرُ اللّه ما أقسم به. فإنْ‌لم تأت باللام نصبْتَه نصبَ المصادر و قلت: عَمْرَ اللّهِ ما فَعَلْتُ کذا، و عَمْرَکَ اللّهَ ما فعلتُ کذا. و معنى لَعَمْرُ اللّهِ و عَمْرَ اللّهِ: أحلف ببقاء اللّهِ و دَوامِه.
و إذا قلت عَمْرَکَ اللّهَ، فکأنّک قلت بتعمیرک اللّهَ، أى بإقرارک له بالبقاء.
________________________________________
جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، 6 جلد، دار العلم
للملایین، بیروت - لبنان، اول، 1410 ه ق
مجمع البحرین؛ ج3، ص: 411
قوله: لَعَمْرُکَ إِنَّهُمْ لَفِی سَکْرَتِهِمْ یَعْمَهُونَ [15/ 72] أی و حیاتِک یا محمد و مدةِ بقائک. و العمر بفتح العین و ضمها: البقاء، و لا یستعمل فی القسم إلا بالفتح. قال بعض المحققین: قول الشخص" لعمری" مبتدأ محذوف الخبر وجوبا، و التقدیر قسمی أو یمینی، و هو دائر بین فصحاء العرب، قال تعالى لَعَمْرُکَ إِنَّهُمْ لَفِی سَکْرَتِهِمْ یَعْمَهُونَ
________________________________________
طریحى، فخر الدین، مجمع البحرین، 6 جلد، کتابفروشى مرتضوى، تهران - ایران، سوم،
1416 ه ق
