آیه مباهله و 24 ذی الحجه

فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکاذِبِینَ (آل عمران؛61)

هر گاه بعد از علمی که[درباره مسیح] به تو رسیده، کسانى با تو محاجه کنند، به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را، ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود، آن گاه مباهله کنیم، و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.

علامه طباطبایی: قوله تعالى: ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکاذِبِینَ،- الابتهال- من البهلة بالفتح و الضم و هی اللعنة، هذا أصله ثم کثر استعماله فی الدعاء و المسألة إذا کان مع إصرار و إلحاح(المیزان، ج3، ص224): اصل ابتهال به معنای لعن و نفرین است سپس در معنای دعا و درخواست مصرانه، زیاد استعمال شده است.

● این آیه در روز 24 ذی الحجه نازل شده است به طرفیت مسیحیان نجران که وقتی اهل بیت پیامبر را دیدند کوتاه آمده و از مباهله منصرف شدند.

تفسیر نمونه: غالب مفسران و محدثان شیعه و اهل تسنن تصریح کرده‏اند که آیه مباهله در حق اهل بیت پیامبر (ص) نازل شده است و پیامبر تنها کسانى را که همراه خود به میعادگاه برد فرزندانش حسن و حسین  و فاطمه  و على  بودند، بنا بر این منظور از" ابناءنا" در آیه منحصرا" حسن و حسین"  هستند، همانطور که منظور از" نساءنا" فاطمه ، و منظور از" انفسنا" تنها على  بوده است و احادیث فراوانى در این زمینه نقل شده است.

3- پاسخ به یک سؤال

در اینجا سؤال معروفى است که فخر رازى و بعضى دیگر در باره نزول آیه در حق اهل بیت ع ذکر کرده‏اند که چگونه ممکن است منظور از" ابناءنا" (فرزندان ما) حسن و حسین  باشد، در حالى که" ابناء" جمع است و جمع بر دو نفر گفته نمى‏شود، و چگونه ممکن است" نسائنا" که معنى جمع دارد تنها بر بانوى اسلام فاطمه  اطلاق گردد؟ و اگر منظور از" انفسنا" تنها على  است چرا به صیغه جمع آمده است؟! پاسخ:

اولا- بسیاری از اهل سنت و روایاتشان نیز تصریح کرده اند که پیغمبر  غیر از على  و فاطمه  و حسن و حسین  کسى را به مباهله نیاورد و این قرینه آشکارى براى تفسیر آیه خواهد بود؛ زیرا مى‏دانیم از جمله قرائنى که آیات قرآن را تفسیر مى‏کند سنت و شان نزول قطعى است. بنا بر این، ایراد مزبور تنها متوجه شیعه نمى‏شود، بلکه همه دانشمندان اسلام باید به آن پاسخ گویند.

ثانیا- اطلاق" صیغه جمع" بر" مفرد" یا بر" تثنیه" تازگى ندارد، و در قرآن و غیر قرآن از ادبیات عرب و حتى غیر عرب این معنى بسیار است....(تفسیر نمونه، ج2، ص588).

● اعمال روز مباهله(24 ذی الحجه): غسل، روزه، خواندن ادعیه وارده از اهل بیت... .