ماه محرم و خاندان پیامبر علیهم السلام

الأمالی( للصدوق)، النص ؛ ص128(متوفای381)

حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی مَحْمُودٍ قَالَ قَالَ الرِّضَا إِنَّ الْمُحَرَّمَ شَهْرٌ کَانَ أَهْلُ الْجَاهِلِیَّةِ یُحَرِّمُونَ فِیهِ الْقِتَالَ فَاسْتُحِلَّتْ فِیهِ دِمَاؤُنَا وَ هُتِکَ فِیهِ حُرْمَتُنَا وَ سُبِیَ فِیهِ ذَرَارِیُّنَا وَ نِسَاؤُنَا وَ أُضْرِمَتِ النِّیرَانُ فِی مَضَارِبِنَا وَ انْتُهِبَ مَا فِیهَا مِنْ ثَقَلِنَا وَ لَمْ تُرْعَ لِرَسُولِ اللَّهِ حُرْمَةٌ فِی أَمْرِنَا إِنَّ یَوْمَ الْحُسَیْنِ أَقْرَحَ جُفُونَنَا وَ أَسْبَلَ دُمُوعَنَا وَ أَذَلَّ عَزِیزَنَا بِأَرْضِ کَرْبٍ وَ بَلَاءٍ وَ أَوْرَثَتْنَا [یَا أَرْضَ کَرْبٍ وَ بَلَاءٍ أَوْرَثْتِنَا] الْکَرْبَ [وَ] الْبَلَاءَ إِلَى یَوْمِ الِانْقِضَاءِ فَعَلَى مِثْلِ الْحُسَیْنِ فَلْیَبْکِ الْبَاکُونَ فَإِنَّ الْبُکَاءَ یَحُطُّ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ ثُمَّ قَالَ علیه السلام کَانَ أَبِی إِذَا دَخَلَ شَهْرُ الْمُحَرَّمِ لَا یُرَى ضَاحِکاً وَ کَانَتِ الْکَآبَةُ تَغْلِبُ عَلَیْهِ حَتَّى یَمْضِیَ مِنْهُ عَشَرَةُ أَیَّامٍ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْعَاشِرِ کَانَ ذَلِکَ الْیَوْمُ یَوْمَ مُصِیبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُکَائِهِ وَ یَقُولُ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی قُتِلَ فِیهِ.

امام علی بن موسی الرضا علیه السلام: محرم ماهی است که اهل جاهلیت، جنگ در آن را حرام میدانستند ولی خون ما در آن حلال شد و حرمت ما نگه داشته نشد و فرزندان و زنان ما[اهل بیت] را به اسارت بردند و خیمه هایمان به آتش کشیده شد و وسایل و خادمینمان غارت شد و حرمت پیامبر در مورد ما رعایت نشد. روز حسین، پلک هایمان را مجروح کرد و اشکمان را درآورد و عزیزمان را در سرزمین کرب و بلاء ذلیل کرد و بلا و غم شدیدی را تا پایان عمر برای ما به ارث گذاشت. گریه کنندگان، بر مثل حسین باید گریه کنند؛ چرا که گریه، گناهان کبیره را می ریزد. سپس فرمودند: وقتی ماه محرم می رسید، دیده نمی شد که پدرم بخندد  و حزن و اندوه بر ایشان غلبه می کرد تا ده روز از محرم می گذشت و چون روز دهم می شد آن روز، روز مصیبت و حزن و گریه ایشان بود و می فرمودند: این روز، روزی است که امام حسین در آن کشته شد.

● ابن فارس: الحاء و الطاء أصلٌ واحد، و هو إنزال الشى‌ء من عُلوّ... و قوله تعالى: حِطَّةٌ* قالوا: تفسیرها اللهم حُطَّ عنا أوزارَنا‌(معجم مقائیس اللغة؛ ج‌2، ص: 13) یا اینکه سوالُنا حطّة: درخواست ما ریزش گناهمان است.

● صاحب بن عباد: الثَّقَلُ: مَتَاعُ المُسافِرِ و حَشَمُه، و الجمع الأثقال(المحیط فی اللغة،ج‌5، ص 38): خدم و حشم مسافر، توشه و وسایل و خادمین مسافر.

الحَشَمُ: خَدَمُ الرَّجُلِ. خدم جمع خادم است اما حشم اسم جمع است و از لفظ خود مفرد ندارد(همان).

● فخر الدین طریحی: المِضرَب: الفسطاط العظیم(مجمع البحرین، ج‌2، ص: 104): خیمه