عقوق والدین و عقوق فرزندان

من لا یحضره الفقیه، ج‌4، ص372(شیخ صدوق:381)

رَوَى حَمَّادُ بْنُ عَمْرٍو وَ أَنَسُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ جَعفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیهما السلام عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ لَهُ: ... یَا عَلِیُّ لَعَنَ اللَّهُ وَالِدَیْنِ حَمَلَا وَلَدَهُمَا عَلَى عُقُوقِهِمَا یَا عَلِیُّ یَلزَمُ الوَالِدَیْنِ مِنْ عُقُوقِ وَلَدِهِمَا مَا یَلزَمُ الوَلَدَ لَهُمَا مِنْ عُقُوقِهِمَا، یَا عَلِیُّ رَحِمَ اللَّهُ وَالِدَیْنِ حَمَلَا وَلَدَهُمَا عَلَى بِرِّهِمَا یَا عَلِیُّ مَنْ أَحزَنَ وَالِدَیْهِ فَقَدْ عَقَّهُمَا.

پیامبر(ص): ای علی! لعنت خدا بر پدر و مادری که فرزندشان را به عُقوق [ = نافرمانی و آزار و اذیت] خود بکشانند، یا علی! همان پیامدهایی که از عقوق فرزندان نسبت به والدین دامنگیرشان می شود، دامنگیر پدر و مادری که فرزندشان را آزار و اذیت می دهند(عقوق می کنند)  نیز می شود [خلاصه عقوق از هر دو طرف امکان دارد] یا علی! رحمت خدا بر پدر و مادری که باعث شوند فرزندشان به آنها نیکی کند، ای علی! هر کس پدر و مادرش را ناراحت کند، عاقّ والدین شده است.

● عُقوق مصدر است به معنای نافرمانی و آزار و اذیت و ناراحت کردن که ضد آن بِرّ و نیکی است. به فرزند اذیت کار گفته میشود عاق والدین [ عاقّ اسم فاعل است] و تعبیر عاقت میکنم تعبیر غلطی است. امکان دارد پدر و مادر عاق بشوند و آن وقتی است که فرزند را اذیت کنند.