نشانه های شناخت امام معصوم
الکافی (چاپ دار الحدیث)، ج 1، ص712
«بَابُ الْأُمُورِ الَّتِی تُوجِبُ حُجَّةَ الْإِمَامِ علیه السلام»
أَحْمَدُ بْنُ مِهرَانَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الحَسَنِ علیه السلام: جُعِلْتُ فِدَاکَ، بِمَ یُعرَفُ الْإِمَامُ؟ قَالَ: فَقَالَ: «بِخِصَالٍ: أَمَّا أَوَّلُهَا، فَإِنَّهُ بِشَیءٍ قَدْ تَقَدَّمَ مِنْ أَبِیهِ فِیهِ وَ أَشَارَ إِلَیْهِ لِیَکُونَ عَلَیْهِمْ حُجَّةً؛ وَ یُسأَلُ فَیُجِیبُ؛ وَ إِنْ سُکِتَ عَنْهُ ابتَدَأَ؛ وَ یُخْبِرُ بِمَا فِی غَدٍ؛ وَ یُکَلِّمُ النَّاسَ بِکُلِّ لِسَانٍ». ثُمَّ قَالَ لِی: «یَا أَبَا مُحَمَّدٍ، أُعْطِیکَ عَلَامَةً قَبلَ أَنْ تَقُومَ» فَلَمْ أَلْبَثْ أَنْ دَخَلَ عَلَیْنَا رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ خُرَاسَانَ، فَکَلَّمَهُ الْخُرَاسَانِیُّ بِالعَرَبِیَّةِ، فَأَجَابَهُ أَبُو الحَسَنِ علیه السلام بِالْفَارِسِیَّةِ، فَقَالَ لَهُ الْخُرَاسَانِیُّ: وَ اللَّهِ- جُعِلْتُ فِدَاکَ- مَا مَنَعَنِی أَنْ أُکَلِّمَکَ بِالْخُرَاسَانِیَّةِ غَیْرُ أَنِّی ظَنَنْتُ أَنَّکَ لَاتُحْسِنُهَا، فَقَالَ: «سُبحَانَ اللَّهِ! إِذَا کُنْتُ لَاأُحْسِنُ أُجِیبُکَ، فَمَا فَضْلِی عَلَیکَ؟». ثُمَّ قَالَ لِی: «یَا أَبَا مُحَمَّدٍ، إِنَّ الْإِمَامَ لَایَخْفى عَلَیْهِ کَلَامُ أَحَدٍ مِنَ النَّاسِ، وَ لَاطَیرٍ، وَ لَابَهِیمَةٍ، وَ لَاشَیءٍ فِیهِ الرُّوحُ، فَمَنْ لَمْ تَکُنْ هذِهِ الْخِصَالُ فِیهِ، فَلَیسَ هُوَ بِإِمَامٍ».
أبو بصیر گوید: به أبو الحسن علیه السلام(امام موسی کاظم) گفتم: قربانت، امام با چه شناخته میشود؟ گوید: در جواب فرمود: به چند خصلت:
1. با چیزى که از پدر درباره او سابقه دارد (مانند نصّ بر او و سپردن علم امامت به او) به اشاره به وى تا دلیل امامت باشد.
2. هر چه از او پرسند جواب گوید و اگر در برابر او خاموش نشینند او خود آغاز سخن کند.
3. میتواند از فردا خبر دهد.
4. با مردم جهان به هر زبانى میتواند سخن کند و اهل هر زبانى میتواند با او بدون مترجم گفتگو کند.
سپس فرمود: اى ابا محمد! من پیش از اینکه تو از جاى خود برخیزى، یک نشانه اى به تو مینمایم. دیرى نگذشت که مردى از اهل خراسان وارد مجلسِ ما شد و آن خراسانى به زبان عربى با آن حضرت سخن گفت ولى أبو الحسن به فارسى جوابش داد، آن خراسانى گفت: قربانت، بخدا مانع من از اینکه به زبان فارسى با شما سخن گویم این بود که شما زبان فارسى را خوب ندانید. فرمود: سبحان اللَّه! اگر من نتوانم جواب تو را بگویم، چه فضیلتى بر تو دارم؟ سپس به من فرمود: اى ابا محمد! به راستى سخن هیچ کس بر امام نهان نیست و نه گفتار پرنده و جانداران و نه هیچ زنده اى که روح دارد، هر که این خصال را ندارد امام نیست(ترجمه محمدباقر کمره ای).
پی نوشت:
- در روایات، سه امام معصوم دارای کنیه ابوالحسن هستند: امام کاظم، امام رضا و امام هادی علیهم السلام، که با قید الاول و الثانی( الماضی) و الثالث ذکر میشود و اگر به طور مطلق ذکر شود باید به راویان نگاه کرد وگرنه به طور مبهم یکی از این سه معصوم است.
- کنیه حضرت امیر المومنین علیه السلام نیز، ابوالحسن است اما ظاهرا اینطور وارد نشده است که "قال ابوالحسن" و منظور امیر المومنین باشد.
