درجات داشتن توکل

 درجات داشتن توکل

الکافی (ط - الإسلامیة) ج‌2، ص65(کلینی:329)

عدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ أَحمَدَ بْنِ عُمَرَ الحَلَّالِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سُوَیدٍ عَنْ أَبِی الحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ فَقَالَ التَّوَکُّلُ عَلَى اللَّهِ دَرَجَاتٌ مِنهَا أَنْ تَتَوَکَّلَ عَلَى اللَّهِ فِی أُمُورِکَ کُلِّهَا فَمَا فَعَلَ بِکَ کُنتَ عَنْهُ رَاضِیاً تَعلَمُ أَنَّهُ لَا یَأْلُوکَ خَیراً وَ فَضْلًا وَ تَعلَمُ أَنَّ الْحُکمَ فِی ذَلِکَ لَهُ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ بِتَفْوِیضِ ذَلِکَ إِلَیْهِ وَ ثِقْ بِهِ فِیهَا وَ فِی غَیْرِهَا(مرسل کالموثق).

راوی می گوید: از ابوالحسن اول(امام موسی کاظم) علیه السلام در مورد این سخن خداوند "و هر کس بر خدا توکل و اعتمادکند، خدا برایش کافی است(طلاق:3)" پرسیدم، حضرت فرمودند: توکل بر خدا درجاتی دارد؛ از جمله اینکه در تمام امورت به خدا توکل کنی و هر چه با تو کرد از او راضی باشی. بدانی که از هیچ خیر و تفضلی در حق تو دریغ نخواهد کرد و بدانی که حکم در این امر، حق او است پس با واگذار کردن آن به خداوند به او توکل کن و در همه امورت به او اعتماد کن.

مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج‌8، ص23(علامه مجلسی):

" منها أن تتوکل" الظاهرُ أن هذا آخر أفراد التوکل و سائرُ درجات التوکل أن یتوکل على الله فی بعض أموره دون بعض ... .

علامه مجلسی: ظاهرا این موردی که در روایت اشاره شده است آخِرین افراد توکل است و سایر درجات توکل این است که [انسان] در برخی امور به خداوند توکل کند... و اینکه یألو دو مفعولی است.

واژه شناسی:

لسان العرب، ج‌14، ص39(ابن منظور:711):

ألا یَأْلُو أَلْواً و أُلُوّاً و أُلِیّاً و إِلِیّاً و أَلَّى یُؤَلِّی تَأْلِیَةً و إیتلَى: قَصَّر و أَبطأ،َ

لا یَأْلُونَکُمْ خَبالًا أَی لا یُقَصِّرون فی فسادکم(آل عمران:14):

 ازهیچ توطئه و فسادی در حقتان کوتاهی نمی کنند؛ از فاسد کردتان دست برنمیدارند.

الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة؛ ج‌6، ص2270(جوهری:393):

ألَا الرجل یَأْلُو، أى قَصَّرَ: کوتاهی کرد(تقصیر).

 و فلانٌ لا یَأْلُوکَ نُصْحا:

فلانی از خیرخواهی و نصیحتت دریغ نمیکند.

«وَ لا یَأتَلِ أُولُوا الفَضْلِ مِنْکُمْ و السَّعة أن یؤتوا اولی القربی و....(آل عمران:118) معناه لا یُقصّر و قیل لا یَحلف: 1. کوتاهی کردن، 2. قسم خوردن.

إلیة یعنی قسم؛ آلی یؤلی، ایلاء: قسم خوردن.