نمونه از فرهنگ جاهلیت در رابطه با دختران؛ زنده به گور کردن آنها

1.«وَ إِذَا المَوْؤُدَةُ سُئِلَتْ بِأَیِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ»(تکویر:8 و9)

و در آن هنگام که از دختران زنده به گور شده سؤال شود، که به کدامین گناه کشته شدند؟!

2. وَ إِذا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِما ضَرَبَ لِلرَّحْمنِ مَثَلاً ظَلَّ وَجْهُهُ مُسوَدًّا وَ هُوَ کَظِیمٌ (زخرف: 17)

هر گاه یکى از آنها را به همان چیزى که براى خداوند رحمن شبیه قرار داده (به تولد دختر) بشارت دهند صورتش از فرط ناراحتى سیاه مى ‏شود، و مملو از خشم مى شود ولی آن را ابراز نمی کرد!

 3. وَ إِذا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثی ظَلَّ وَجْهُهُ مُسوَدًّا وَ هُوَ کَظِیمٌ یَتَوارى‏ مِنَ القَوْمِ مِنْ سُوءِ ما بُشِّرَ بِهِ أَ یُمْسِکُهُ عَلى‏ هُونٍ أَمْ یَدُسُّهُ فِی التُّرابِ أَلا ساءَ ما یَحْکُمُون»(نحل: 58 و 59).

هر گاه به یکى از آنها بشارت دهند دخترى نصیب تو شده صورتش [از فرط ناراحتى] سیاه مى‏شود، و مملو از خشم مى شود ولی آن را ظاهر نمی کند! / از قوم و قبیله خود بخاطر بشارت بدى که به او داده شده متوارى مى‏شود [و نمی ‏داند] آیا او را با ذلت و خواری نگه دارد، یا در خاک پنهانش کند؟ چه بد حکمى می کنند؟

تفسیر نمونه، ج‏26، ص177:

" موءودة" از ماده" وأد" (بر وزن وعد) به معنى دخترى است که زنده در زیر خاک دفن شده است. در بعضى از روایات در تفسیر این آیه توسعه داده شده، تا آنجا که امام باقر علیه السلام هنگامى که از تفسیر این آیه سؤال شد فرمودند: مَن قُتل فى مودتنا:" منظور کسانى است که در طریق محبت و دوستى ما کشته مى ‏شوند"....

زنده به گور کردن دختران:

یکى از دردناکترین و وحشیانه ‏ترین پدیده‏هاى عصر جاهلیت عرب پدیده" وأد" است که در قرآن مجید مکرر به آن اشاره شده است. گرچه بعضى معتقدند که این جنایت در همه قبائل عرب عمومیت نداشته، و تنها در قبیله" کنده" (یا بعضى از قبائل دیگر) بوده است، ولى مسلما مساله نادرى نیز محسوب نمى ‏شده، و گرنه قرآن با این تاکید و به طور مکرر، روى آن صحبت نمى کرد.

مفسران گفته ‏اند: در جاهلیت عرب، هنگامى که وقت وضع حمل زن فرا می ‏رسید، حفره‏اى در زمین حفر مى کرد و بالاى آن مى نشست، اگر نوزاد دختر بود، آن را در میان حفره پرتاب مى ‏کرد، و اگر پسر بود، آن را نگاه مى ‏داشت...

عامل پیدایش این جنایت، امور مختلفى بوده است از جمله:

عدم ارزش زن به عنوان یک انسان در جامعه جاهلى. نیز مساله فقر شدید که بر آن جامعه حاکم بوده، مخصوصا با توجه به اینکه دختران همانند پسران قادر بر تولید اقتصادى نبودند، و در غارتگریها شرکت نداشتند.

همچنین این فکر که در جنگهاى فراوان قبیله‏اى آن روز، ممکن بود دختران به اسارت در آیند، و به اصطلاح نوامیس آنها به دست بیگانگان بیفتد و از این راه لکه ننگى بر دامنشان بنشیند، در این کار بی ‏اثر نبود.

پی نوشت:

1. وأد یَئدُ واداً : زنده به گور کردن؛ وائد- موئود

2. إسوداد الوجه کنایةٌ عن الغضب، و الکظیمُ هو الذی یتجرّع الغیظَ: سیاه شدن صورت کنایه از خشمناک شدن است، و" کظیم" به کسى گویند که اندوه و خشم خود را فرو ببرد(المیزان، علامه طباطبایی).