تعبیر بأبی انت و امی: پدر و مادرم به فدایت
مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ ج3، ص: 196(1110)
" بأبی و أمی أنت" معترضة و الأصل فُدیتَ بأبی و أمی بصیغة مخاطب مجهول، فحُذف الفعلُ و أُخِّر الضمیرُ المتصل فجُعل منفصلا
اصل لغت وجوب از اضداد و به معنی ثبوت و سقوط است؛ واجب أی ثابت کما اینکه در تعبیر ضمان ما لم یجب [ در فقه] به همین معناست(ضمانت از چیزی که هنوز سبب آن ایجاد نشده که مشهور فقها چنین ضمانتی را صحیح نمی دانند). در سوره حج آیه 36 آمده است :
و قوله: «فَإِذا وَجَبَتْ جُنُوبُها فَکُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْقانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ: هنگامی که پهلوهای شترها بر زمین افتاد[ = جان دادند] از آن بخورید...
لفظ شعر بر ثبات و علم دلالت دارد؛ و از قبیل همین معنای دوم است مواردی نظیر: لیت شعری( کاش میدانستم)؛ لا یَشعُرون (نمیدانند). شاعر را از جهت شعور و دانایی و فطانتش شاعر گویند. مشاعر و شواعر یعنی حواس.
شَعائر که در قرآن هم هست و تعظیم آن نشانه تقوای قلب خوانده شده، جمع شعیرة به معنای علامت است. شِعار به لباس زیر که به موی بدن(شَعر) میچسبد اطلاق میشود در برابر دثار به کسر دال. البته این لفظ در فارسی با ضم شین استعمال میشود همان معنایی که در زبان عربی استعمال میشود یعنی علامت که جمع آن میشود: أشعِرَة و شُعُر....
شَماتت مصدر است یعنی شادی دشمن [از بلایی که نازل شده]؛ شادی [از بلا و مصیبت زدگی دشمن]
شَمِتَ یَشمَتُ به: از مصیبت و بلای فرودآمده بر او خوشحال شد.
أشمتَ به العدوَّ: او را دشمن شاد کرد.
لا تُشمِت بیَ الاعداءَ: [برادر!]مرا دشمن شاد نکن[بی: بواسطه من](اعرف، 150)
دعای ماثور: أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ". از دشمن شاد شدن [به واسطه عملم] به تو پناه میبرم.
تشمیت و تسمیت العاطس: دعا در حق عطسه کننده؛ یرحمُک الله گفتن به او.
- تولّی یتولّی هر دو مختوم به الف تلفظ شود تولِّی(مصدر) : 1. ولایت پذیری، 2. اعراض و رویگرداندن. پس این کلمه از اضداد است و در قرآن در هر دو معنا استعمال شده است: عبس و تولّی(عبس؛1): چهره در هم کشید و روی گرداند...، فإن تَولّوا فإن الله لا یحب الکافرین(آل عمران؛32): اگر اعراض کنند، سرپیچی کنند....(تولی یعنی ولایت پذیرفتن و اطاعت کردن که ضد آن میشود اعراض کردن و سرپیچی کردن)
تبرِّی و تولِّی هم در مذهب شیعه معروف و مسلّم است...
