معناشناسی کبر(2)

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌2، ص309(کلینی:329)‌

- عَلِیُّ بْنُ إِبرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: لَا یَدْخُلُ الجَنَّةَ مَنْ کَانَ فِی قَلْبِهِ مِثقَالُ حَبَّةٍ مِنْ خَردَلٍ مِنَ الْکِبْرِ قَالَ فَاستَرجَعْتُ فَقَالَ مَا لَکَ تَستَرْجِعُ قُلْتُ لِمَا سَمِعْتُ مِنکَ فَقَالَ لَیسَ حَیْثُ تَذهَبُ إِنَّمَا أَعْنِی الْجُحُودَ إِنَّمَا هُوَ الْجُحُودُ(صحیح).

امام محمدباقر یا امام صادق علیهما السلام: کسی که به اندازه خَردلی در قلبش کبر داشته باشد وارد بهشت نمی شود. راوی می گوید: "انا لله و الیه راجعون" گفتم! حضرت پرسید چرا اینگونه گفتی؟ جواب دادم: به خاطر آنچه از شما شنیدم. حضرت فرمودند: آنطور که گمان کردی نیست، منظورم از کبر، جُحود [ = انکار حق] است.

استرجاع: یعنی گفتن آیه انا لله و انا الیه راجعون هنگام مصیبت یا احساس هلاکت.

 

معناشناسی کبر(1)

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌2، ص309(کلینی:329)‌

- عَلِیُّ بْنُ إِبرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ حُکَیمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَدنَى الْإِلحَادِ فَقَالَ إِنَّ الْکِبرَ أَدنَاهُ.

امام صادق علیه السلام: کمترین الحاد، کبر است.

- عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُروَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالا لَا یَدْخُلُ الجَنَّةَ مَنْ فِی قَلْبِهِ مِثقَالُ ذَرَّةٍ مِنْ کِبرٍ.

امام محمدباقر یا امام صادق علیهما السلام: کسی که به اندازه ذره ای در قلبش کبر داشته باشد وارد بهشت نمی شود.

ملاصالح مازندرانی: الحاد، انحراف از حق است و مراد از آن نفی خداوند[ = آتئیسم، خدا ناباوری] یا شریک قائل شدن برای او یا اعم از این دو است. کبر یعنی بزرگی و آن عبارت است از یک هیئت نفسانی که از خودبزرگی بینی انسان نسبت به دیگران ناشی می شود. نقطه مقابل کبر، تواضع است.

آداب وقت خواب

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌2، ص536(کلینی: 329)

- مُحَمَّدُ بْنُ یَحیَى عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ جَمِیعاً عَنِ القَاسِمِ بْنِ عُروَةَ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: تَسْبِیحُ فَاطِمَةَ الزَّهرَاءِ ع إِذَا أَخَذتَ مَضجَعَکَ فَکَبِّرِ اللَّهَ أَربَعاً وَ ثَلَاثِینَ وَ احمَدْهُ ثَلَاثاً وَ ثَلَاثِینَ وَ سَبِّحْهُ ثَلَاثاً وَ ثَلَاثِینَ وَ تَقرَأُ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ عَشرَ آیَاتٍ مِنْ أَوَّلِ الصَّافَّاتِ وَ عَشراً مِنْ آخِرِهَا.

امام صادق علیه السلام: موقع خواب، تسبیح حضرت فاطمه زهرا بگو(34 بار الله اکبر، 33 بار الحمد لله و 33 بار سبحان الله) و آیت الکرسی و معوِّذتین و ده آیه از اول سوره صافات و ده آیه از آخر آن بخوان.

مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ ج‌12، ص296:

إن هذه الروایة دلت بحسب الترتیب الذکرى على تقدیم التحمید على التسبیح فی تسبیح فاطمة الزهراء علیها السلام عند النوم، و صحیحة محمد بن عذافر الواردة فیه على الإطلاق صریحة فی ذلک، و کذا روایة أبی بصیر عن الصادق علیه السلام و إن کانت ضعیفة على المشهور، فلذلک ذهب أکثر الأصحاب إلى أن التحمید مقدم على التسبیح مطلقا.

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌2، ص626:

عِدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ إِسمَاعِیلَ بْنِ مِهرَانَ عَنْ صَفوَانَ بْنِ یَحیَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ إِذَا أَوَى إِلَى فِرَاشِهِ- قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ وَ قُلْ هُوَ اللّهُ أَحَدٌ کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بَرَاءَةً مِنَ الشِّرْکِ.

امام صادق علیه السلام: هر کس موقع رفتن به رختخواب قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ وَ قُلْ هُوَ اللّهُ أَحَدٌ بخواند، خداوند عز و جل برای او برائت از شرک را می نویسد.

مدفن و مزار حضرت زینب علیها السلام

حاجی تاج، واعظ معروف که منبرهای عجیبی در ایران می‌رفت، در زمان خود او از او نقل کردند: در زینبیه [مصر] اقامت نموده و منزل کرده بودم، گفتم: خوب است در حرم بمانیم؛ کلیددار حرم را دیدم و کلید را از او گرفتم و شب را در حرم ماندم... تا اینکه می‌گوید: شنیدم سه بار گفته شد: هذا قَبْرُ زَینَب بِنْتِ أَمیرِالْمُؤْمِنینَ الْمُکناةِ بِأُم کلْثُومٍ؛ اینجا قبر زینب، دختر امیرالمؤمنین است، که کنیه‌اش ام‌کلثوم است.

البته حضرت زینب سلام‌الله‌علیها که کنیه‌اش امّ‌کلثوم است، غیر از امّ‌کلثومی است که در مدینه با پسرش در یک قبر مدفون است؛ زیرا به فرمان یزید بین ایشان و شوهرش جدایی انداختند، چون عامل یزید می‌ترسید که اهل مدینه با بودن حضرت زینب در آنجا شورش کنند، لذا حضرت زینب علیهاالسلام به اجبار یا با اختیار خود مصر را اختیار کردند. به مصر رفتند و مدفن ایشان در مصر است.

سؤال: چرا حضرت زینب به جای مصر، کربلا را اختیار نکردند؟

جواب: زیرا کربلا در آن زمان هنوز آباد و مسکونی نبود، هر چند در روایت امام سجاد علیه‌السلام آمده است که فرمود: «گویا می‌بینم که در زمین کربلا قصر، دکان و بازار برقرار شده است و زوار از نواحی مختلف برای زیارت سیدالشهدا علیه‌السلام می‌آیند!». 

📚 در محضر بهجت، ج۱، ص ۱۲۹

محل دفن حضرت زینب علیهاالسلام

یکى از موضوعات مورد پرسش تعیین محل دقیق قبر مطهر حضرت زینب کبرى علیها السلام است. این سؤال به خاطر انتساب مکان‏هاى مختلفى به آن بانوى بزرگوار در کشورهاى مختلف است.

از قدیم الایام سه مکان به عنوان قبر مطهر این بانوى بزرگوار مطرح است و هرکدام نیز طرفدارانى دارد.

 1. قبرى که در شهرک زینبیه امروز در نزدیکى دمشق، پایتخت فعلى کشور سوریه وجود دارد. علماى قدیم از این مکان (شهرک زینبیه) به «غوطه‏» یا «راویه‏» تعبیر آورده‏اند. زائران ایرانى که جهت زیارت به سوریه مى‏روند، این مکان را زیارت مى‏کنند.

2. محلى که در شهر قاهره پایتخت مصر به نام «زینبیه‏» مشهور است.

3. شهر مدینه نیز به عنوان محل دفن حضرت زینب علیها السلام معرفى شده است، گرچه در مدینة النبى محلى به این نام مثل دمشق و قاهره وجود ندارد.

مرحوم حاج شیخ عباس قمى به نقل از استاد خودش مرحوم محدث نورى(1)، و دیگران احتمال شام را تقویت کرده‏اند. محقق اخیر با روشى عالمانه احتمال مصر را رد کرده و با قرائن و شواهدى اثبات کرده است که حضرت زینب کبرى علیها السلام در شام دفن شده است. 

براى هر یک از این سه احتمال دلائلى ذکر شده است که به بیان هر یک و نقد آن‏ خواهیم پرداخت

تلاوت آیه امساک هنگام خواب برای ایمنی از ویران شدن خانه

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال؛ ص152(شیخ صدوق: 381)

حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ الحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ الحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَبَّاسِ بْنِ هِلَالٍ الشَّامِیِّ عَنْ أَبِی الحَسَنِ الرِّضَا عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ لَمْ یَقُلْ أَحَدٌ قَطُّ إِذَا أَرَادَ أَنْ یَنَامَ- إِنَّ اللّهَ یُمْسِکُ السَّماواتِ وَ الْأَرضَ أَنْ تَزُولا وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمسَکَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ کانَ حَلِیماً غَفُوراً(فاطر: 41) فَیَسْقُطَ [فَسَقَطَ] عَلَیْهِ البَیْتُ‌.

امام موسی کاظم علیه السلام: هرگز کسی هنگام خوابیدن این آیه را نخوانده که [بعد از آن]خانه بر سرش خراب شود: إِنَّ اللّهَ یُمْسِکُ السَّماواتِ وَ الْأَرضَ أَنْ تَزُولا وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمسَکَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ کانَ حَلِیماً غَفُوراً(فاطر: 41): خداوند نمی گذارد که آسمانها و زمین تکان بخورد[ و به بریزد] و اگر تکان بخورد هیچ کس بعد از او نمی تواند مانع شود و آن دو را نگه دارد، خداوند حلیم و غفور است.

پی نوشت:

1. واژه زوال:

معجم مقائیس اللغة؛ ج‌3، ص: 38(ابن فارس): الزاء و الواو و اللام أصلٌ واحدٌ یدلُّ على تنحّى الشى‌ءٍ عن مکانه.

المحیط فی اللغة؛ ج‌9، ص88(صاحب بن عباد): و الزَّوَالُ: ذَهَابُ الشَّیْ‌ءِ.

لسان العرب؛ ج‌11، ص313(ابن منظور): الزَّوَال: الذَّهاب و الاسْتِحالة و الاضْمِحْلال... و زَالَ الشی‌ءُ عن مکانه یَزُول زَوَالًا

2. امساک: منع، حبس، حفظ.

3. حلیم: کسی که در در تنبیه و مجازات کردن عجله نمی کند. 

ولادت امیر المومنین علیه السلام در روز 13 رجب

در مورد تاریخ ولادت امام علی(ع) مانند دیگر حوادث تاریخی اختلاف نظر وجود دارد. اما آنچه در میان مورخان مشهور است، همان روز 13 رجب را روز تولد امام علی(ع) می‌دانند، همانطور که شیخ مفید در ارشاد می گوید: «... علیُ بن أبی طالب بنِ عبد المطلب بن هاشم بن عبد مناف ... کنیتُه أبو الحسن‏ وُلد بمکةَ فی البیت الحرام یومَ الجمعة الثالثَ عشرَ من رجبٍ سنةَ ثلاثین مِن عام الفیل و لم یولد قبلَه و لا بعده مولودٌ فی بیت الله تعالى سواه»؛‏[1]:

 على بن ابى طالب بن هاشم بن عبد مناف کنیه‌‏اش ابو الحسن است، و در شهر مکه در خانه کعبه در روز جمعه سیزدهم رجب در سال سى‌‏ام عام الفیل[2] به دنیا آمد، و کسى پیش از آن حضرت و نه بعد از او در (خانه کعبه و) بیت اللَّه الحرام به دنیا نیامد.

همچنین شیخ طوسی معتقد است: «... عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ بْنِ هَاشِمِ بْنِ عَبْدِ مَنَافٍ وَ هُوَ وَصِیُّ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ خَلِیفَتُهُ... کُنْیَتُهُ أَبُو الحَسَنِ (ع)‏  وُلِدَ بِمَکَّةَ فِی الْبَیْتِ الحَرَامِ یَومَ الْجُمُعَةِ لِثَلَاثَ عَشرَةَ خَلَتْ مِنْ رَجَبٍ بَعدَ عَامِ الْفِیلِ بِثَلَاثِینَ سَنَة»؛[3] على بن ابى طالب بن هاشم بن عبد مناف، وصی و جانشین رسول خدا(ص)... کنیه‌‏اش ابو الحسن است، وی روز جمعه سیزدهم ماه رجب در سال سى‌‏ام عام الفیل، در شهر مکه و در خانه کعبه متولد شد

شرط بندی درباره مسابقه و جایزه پیش‌بینی نتیجه مسابقات

سوال: آیا شرط بندی سر مسابقه اشکالی دارد؟ در چه شرایطی شرط بندی اشکالی ندارد؟

جواب: اگر به صورتی نباشد که از بازنده چیزی بگیرند که به برنده بدهند، مانعی ندارد والّا صورت شرعی ندارد و حرام است.

سوال: پیش‌بینی نتیجه مسابقات و قرعه‌کشی بین کسانی که درست پیش بینی کرده اند و جایزه دادن به برندگان قرعه چه حکمی دارد؟

جواب: شرکت در پیش بینی برد و باخت تیم ها اشکال ندارد ـ هر چند احتیاط در ترک آن است ـ اما بنابر احتیاط واجب مالک مبلغی که با شرط بندی به او می دهند نمی شود؛ بله اگر صاحب آن مبلغ بعداً با یکی از عقود شرعی مانند هبه یا صلح آن را تملیک کند، اشکال ندارد.

مطابق با فتاوای‌حضرت‌آیت‌الله‌خامنه‌ای 

نیاز مومن به سه خصلت

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ ج‌8، ص329(محدث نوری: 1320)

الحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شُعبَةَ فِی تُحَفِ الْعُقُولِ، عَنْ أَبِی جَعفَرٍ الثَّانِی ع قَالَ: الْمُؤْمِنُ یَحتَاجُ إِلَى ثَلَاثِ خِصَالٍ تَوْفِیقٍ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ وَاعِظٍ مِنْ نَفْسِهِ وَ قَبُولٍ مِمَّنْ یَنصَحُهُ‌.

ابوجعفر ثانی(امام محمد تقی) علیه السلام: مومن به سه خصلت نیاز دارد: توفیق الهی، واعظی درونی و پذیرش نصیحت دیگران.

مناظره ای از امام جواد علیه السلام

یکی از مناظره های [ = احتجاجات ] امام محمد تقی (ع ) را: "عیاشی در تفسیر خود از ذرقان که همنشین و دوست احمد بن ابی دؤاد بود ، نقل می کند که ذرقان گفت : روزی دوستش( ابن ابی دؤاد ) از دربار معتصم عباسی برگشت و بسیار گرفته و پریشان حال به نظر رسید .

گفتم : چه شده است که امروز این چنین ناراحتی ؟

گفت : در حضور خلیفه و ابوجعفر فرزند علی بن موسی الرضا جریانی پیش آمد که مایه شرمساری و خواری ما گردید .

گفتم : چگونه ؟ گفت : سارقی را به حضور خلیفه آورده بودند که سرقتش آشکار و دزد اقرار به دزدی کرده بود .

خلیفه طریقه اجرای حد و قصاص را پرسید . عده ای از فقها حاضر بودند ، خلیفه دستور داد بقیه فقیهان را نیز حاضر کردند ، و محمد بن علی الرضا را هم خواست . خلیفه از ما پرسید : حد اسلامی چگونه باید جاری شود ؟

من گفتم : از مچ دست باید قطع گردد . خلیفه گفت : به چه دلیل ؟ گفتم : به دلیل آنکه دست شامل انگشتان و کف دست تا مچ دست است ، و در قرآن کریم در آیه تیمم آمده است : فامسحوا بوجوهکم و ایدیکم . بسیاری از فقیهان حاضر در جلسه گفته مرا تصدیق کردند .

یک دسته از علماء گفتند : باید دست را از مرفق برید . خلیفه پرسید : به چه دلیل ؟ گفتند : به دلیل آیه وضو که در قرآن کریم آمده است : ... و ایدیکم الی المرافق . و این آیه نشان می دهد که دست دزد را باید از مرفق برید .

دسته دیگر گفتند : دست را از شانه باید برید چون دست شامل تمام این اجزاء می شود . و چون بحث و اختلاف پیش آمد ، خلیفه روی به حضرت ابوجعفر محمد بن علی کرد و گفت : یا اباجعفر ، شما در این مسأله چه می گویید ؟

آن حضرت فرمود : علمای شما در این باره سخن گفتند . من را از بیان مطلب معذور بدار . خلیفه گفت : به خدا سوگند که شما هم باید نظر خود را بیان کنید .

حضرت جواد فرمود : اکنون که من را سوگند می دهی پاسخ آن را می گویم .

این مطالبی که علمای اهل سنت درباره حد دزدی بیان کردند خطاست . حد صحیح اسلامی آن است که باید انگشتان دست را غیر از انگشت ابهام قطع کرد .

خلیفه پرسید : چرا ؟ امام (ع ) فرمود : زیرا رسول الله (ص ) فرموده است سجود باید بر هفت عضو از بدن انجام شود : پیشانی ، دو کف دست ، دو سر زانو ، دو انگشت ابهام پا ، و اگر دست را از شانه یا مرفق یا مچ قطع کنند برای سجده حق تعالی محلی باقی نمی ماند ، و در قرآن کریم آمده است " و ان المساجد لله ... " سجده گاه ها از آن خداست ، پس کسی نباید آنها را ببرد