روزه در امتهای پیشین

فضائل الأشهر الثلاثة، ص124(شیخ صدوق:381)

حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ القَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَصفَهَانِیِّ عَنْ سُلَیمَانَ بْنِ دَاوُدَ الْمِنقَرِیِّ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ النَّخَعِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ شَهرَ رَمَضَانَ لَمْ یَفْرِضِ اللَّهُ صِیَامَهُ عَلَى أَحَدٍ مِنَ الْأُمَمِ قَبلَنَا فَقُلْتُ لَهُ فَقَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ قَالَ إِنَّمَا فَرَضَ اللَّهُ صِیَامَ شَهْرِ رَمَضَانَ عَلَى الْأَنْبِیَاءِ دُونَ الْأُمَمِ فَفَضَّلَ بِهِ هَذِهِ الْأُمَّةَ وَ جَعَلَ صِیَامَهُ فَرضاً عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ عَلَى أُمَّتِهِ‌.

امام صادق علیه السلام: خداوند، روزه ماه رمضان را بر هیچ یک از امتهای قبل از ما واجب نکرد. حفص بن غیاث می پرسد: پس این سخن خداوند عز و جل(ای کسانی که ایمان آورده اید! روزه بر شما واجب شد همانطور که بر کسانی که پیش از شما بودند واجب شد، شاید پرهیزکار شوید) چیست؟! حضرت فرمودند: خداوند روزه ماه رمضان را فقط بر انبیا - و نه امتها- واجب فرمود و با ماه رمضان، این امت را فضیلت و برتری بخشید و روزه این ماه را بر پیامبر و امت او[هر دو] واجب کرد.

افطار؛ حلوا یا خرما یا آب ولرم یا شیر

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌4، ص152(کلینی:329)

1. عَلِیُّ بْنُ إِبرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیرٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَفطَرَ الرَّجُلُ عَلَى المَاءِ الفَاتِرِ نَقَّى کَبِدَهُ وَ غَسَلَ الذُّنُوبَ مِنَ القَلْبِ وَ قَوَّى البَصَرَ وَ الحَدَقَ.

امام صادق علیه السلام: وقتی کسی با آب ولرم افطار کند کبدش را تمیز می کند و قلبش را از گناهان می شوید و بینایی و مردمک چشم را تقویت می کند.

2. مُحَمَّدُ بْنُ یَحیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحمَدَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ العَبَّاسِ عَنْ صَفوَانَ بْنِ یَحیَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَفطَرَ بَدَأَ بِحَلوَاءَ یُفْطِرُ عَلَیهَا فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَسُکَّرَةٍ أَوْ تَمَرَاتٍ فَإِذَا أَعوَزَ ذَلِکَ کُلُّهُ فَمَاءٍ فَاتِرٍ وَ کَانَ یَقُولُ یُنَقِّی المَعِدَةَ وَ الکَبِدَ وَ یُطَیِّبُ النَّکهَةَ وَ الفمَ وَ یُقَوِّی الْأَضرَاسَ وَ یُقَوِّی الحَدَقَ وَ یَجْلُو النَّاظِرَ وَ یَغْسِلُ الذُّنُوبَ غَسْلًا وَ یُسَکِّنُ الْعُرُوقَ الهَائِجَةَ وَ الْمِرَّةَ الغَالِبَةَ وَ یَقطَعُ البَلغَمَ وَ یُطْفِئُ الحَرَارَةَ عَنِ المَعِدَةِ وَ یَذهَبُ بِالصُّدَاعِ.

امام صادق علیه السلام: پیامبر با حلوا افطار می کردند، اگر نداشتند با چیز شیرین یا چند عدد خرما و اگر هیچ یک از اینها نبود با آب ولرم و می فرمودند: آب ولرم معده و کبد را تمیز می کند و نفس و دهان را خوشبو و پاکیزه می کند و دندان آسیا و بینایی را تقویت می کند و موجب جلای نظر می شود و گناهان را به کلی می شوید و عروق دچار هیجان و زرداب(صفرا) را تسکین می دهد و بلغم را قطع می کند و حرارت معده را خاموش می کند و سردرد را از بین می برد.

3. عَلِیُّ بْنُ إِبرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعفَرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَشعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَوَّلُ مَا یُفْطِرُ عَلَیْهِ فِی زَمَنِ الرُّطَبِ الرُّطَبُ وَ فِی زَمَنِ التَّمْرِ التَّمْرُ.

امام صادق علیه السلام: پیامبر اولین چیزی که در زمان رطب با آن فطار می کردند، رطب و در زمان تمر، تمر بود.

تهذیب الأحکام، ج‌4، ص199(شیخ طوسی: 460):

أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى عَنْ غِیَاثِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ أَنَّ عَلِیّاً ع کَانَ یَسْتَحِبُّ أَنْ یُفْطِرَ عَلَى اللَّبَنِ.

امام محمد باقر علیه السلام: امیر المومنین علی علیه السلام دوست می داشت با شیر افطار کند.

ماه رمضان؛ ماه قبولی اعمال و مضاعف شدن حسنات

فضائل الأشهر الثلاثة؛ ص73(شیخ صدوق:381)

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبرَاهِیمَ بْنِ إِسحَاقَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ الحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی الحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلَامُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ شَهرَ رَمَضَانَ شَهْرٌ عَظِیمٌ یُضَاعِفُ اللَّهُ فِیهِ الحَسَنَاتِ وَ یَمْحُو فِیهِ السَّیِّئَاتِ وَ یَرفَعُ فِیهِ الدَّرَجَاتِ مَنْ تَصَدَّقَ فِی هَذَا الشَّهْرِ بِصَدَقَةٍ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وَ مَنْ أَحسَنَ فِیهِ إِلَى مَا مَلَکَتْ یَمِینُهُ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ثُمَّ قَالَ ع إِنَّ شَهرَکُمْ هَذَا لیسَ کَالشُّهُورِ إِذَا أَقبَلَ إِلَیْکُمْ أَقبلَ بِالبرَکَةِ وَ الرَّحمَةِ وَ إِذَا أَدبَرَ عَنْکُمْ أَدبَرَ بِغُفرَانِ الذُّنُوبِ هَذَا شَهْرٌ الحَسَنَاتُ فِیهِ مُضَاعَفَةٌ وَ أَعمَالُ الخَیْرِ فِیهِ مَقْبُولَةٌ وَ مَنْ صَلَّى مِنْکُمْ فِی هَذَا الشَّهْرِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ رَکعَتَیْنِ یَتَطَوَّعُ بِهِمَا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ثُمَّ قَالَ ع إِنَّ الشَّقِیَّ حَقَّ الشَّقِیِّ مَنْ خَرَجَ عَنْهُ هَذَا الشَّهْرُ وَ لَمْ یُغفَرْ ذُنُوبُهُ فَحِینَئِذٍ یَخسَرُ حِینَ یَفُوزُ الْمُحْسِنُونَ بِجَوَائِزِ الرَّبِّ الکَرِیمِ‌.

پیامبر(ص): ماه رمضان ماه بزرگی است که خداوند در آن حسنات[= کارهای خوب] را مضاعف می کند و سیئات[کارهای زشت] را محو می کند و درجات را در آن بالا می برد...

نیت قوی و ضعف بدن

من لا یحضره الفقیه؛ ج‌4، ص400(شیخ صدوق: ۳۸۱)

وَ رَوَى الحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ الحَسَنِ بْنِ الجَهْمِ عَنِ الْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ قَالَ الصَّادِقُ جَعفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ علیه السلام:

 مَا ضَعُفَ بَدَنٌ عَمَّا قَوِیَتْ عَلَیْهِ النِّیَّةُ.

امام صادق علیه السلام: بدن از انجام آنچه نیت و انگیزه نسبت به آن قوی باشد کم نمی آورد.

خطبه پیامبردر آخرین جمعه ماه شعبان و طلیعه ماه مبارک رمضان

در آخرین جمعه ماه شعبان پیامبر اسلام (ص) براى آماده ساختن یاران خود جهت استقبال از ماه مبارک رمضان خطبه ‏اى خواند و اهمیت این ماه را چنین گوشزد نمود:

اى مردم! ماه خدا با برکت، آمرزش و رحمت به سوى شما رو مى آورد.

این ماه برترین ماهها است.

روزهاى آن برتر از روزهاى دیگر، و شبهاى آن بهترین شبها است، لحظات و ساعات این ماه بهترین ساعات است.

ماهى است که به میهمانى خدا دعوت شده ‏اید و از کسانى که مورد اکرام خدا هستند مى ‏باشید.

نفسهاى شما همچون تسبیح، خوابتان چون عبادت، اعمالتان مقبول، و دعایتان مستجاب است.

بنا بر این با نیتهاى خالص و دلهاى پاک از خداوند بخواهید تا شما را در روزه داشتن و تلاوت قرآن در این ماه توفیق دهد، چرا که بدبخت کسى است که از آمرزش الهى در این ماه بزرگ محروم گردد.

با گرسنگى و تشنگى خویش در این ماه به یاد گرسنگى و تشنگى رستاخیز باشید، بر فقراء و بینوایان بخشش کنید، پیران خویش را گرامى دارید، به خردسالان رحمت آورید، پیوند خویشاوندى را محکم سازید.

زبانهایتان را از گناه باز دارید، چشمان خویش را از آنچه نگاه‏ کردنش حلال نیست بپوشانید، گوشهاى خویش را از آنچه شنیدنش حرام است فرا گیرید بر یتیمان مردم شفقت و محبت کنید، تا با یتیمان شما چنین کنند و از گناهانتان به سمت خدا برگردید(توبه کنید) و در اوقات نماز دست به دعا بردارید که بهترین ساعات است؛ [چرا که] خداوند عز و وجل به نظر رحمت به بندگان نگاه می کند... و با طولانی کردن سجودتان از بار گناهانتان بکاهید ......"

متن عربی خطبه  پیامبردر آخرین جمعه ماه شعبان و طلیعه ماه مبارک رمضان

جمع بندی فرق بین رسول و نبیّ و امام

1. هر رسولی نبیّ است امّا هر نبیّ ای رسول نیست؛ در واقع نسبتشان از حیث مصداقی، «عامّ و خاصّ مطلق» می باشد.

2. نبیّ [ = پیامبر] در خواب فرشته را می بیند و صدا را می شنود اما در بیداری او را نمی بیند اگر چه صوت را می شنود یا بالعکس اما رسول صدا را می شنود و در خواب و بیداری جبرئیل را می بیند اما امام فقط صدا را می شنود و در خواب و بیداری فرشته را نمی بیند[یا اینکه به ایشان الهام می شود؛ پیامبر: وَ أَعْطَانِی الْوَحْیَ وَ أَعْطَاهُ الْإِلْهَامَ].

3. نبی در آن واحد در بیداری، شنیدن و دیدن برایش جمع نمی شود.

4. رسول حتما به سمت قومی مبعوث شده است و دارای رسالت است اما نبی لزوما چنین نیست.

5. ظاهرا پیامبران اولوالعزم که 5 نفر اند، از سوی خدا به طرف تمام مردم مبعوث شده اند و رسولان غیر اولوالعزم از ناحیه ایشان که امام هم هستند.

5. مقام امامت قطعا بالاتر از نبوت و رسالت است و طبق روایات، امامان معصوم از امیر المومنین تا صاحب الزمان از تمام انبیاء و مرسلین غیر از خاتم النبیین برتر و بالاترند.

6. اینکه امام بر خلاف نبی و رسول فرشته را نمی بیند یا بر او وحی به معنای خاصش نمی شود دلیل بر نقصان مرتبه نیست؛ چون بعد از آنکه دینِ کامل و نهایی توسط خاتم النبیین آورده شد دیگر لزومی به دیدن فرشته و دریافت وحی به معنای معروفش نیست.

7. این مطالب دریافتی از روایات بود که ممکن است در برخی موارد جای تکمیل شدن داشته باشد.

وحی و الهام؛ عطیه ای الهی

الأمالی (للشیخ الطوسی)، ص104(متوفای460)

161- 15- أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ: أَخبَرَنِی أَبُو الحَسَنِ أَحمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ‌ بْنِ الحَسَنِ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی، عَنْ سَعِیدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَى، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحمَنِ العَرزَمِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنِی الْمُعَلَّى بْنُ هِلَالٍ، عَنِ الکَلْبِیِّ، عَنْ أَبِی صَالِحٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ العَبَّاسِ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ: أَعطَانِی اللَّهُ (تَبَارَکَ وَ تَعَالَى) خَمساً، وَ أَعطَى عَلِیّاً خَمساً: أَعطَانِی جَوَامِعَ الکَلِمِ، وَ أَعطَى عَلِیّاً جَوَامِعَ الْعِلْمِ، وَ جَعَلَنِیَ نَبِیّاً وَ جَعَلَهُ وَصِیّاً، وَ أَعطَانِی الکَوثَرَ، وَ أَعطَاهُ السَّلسَبِیلَ، وَ أَعطَانِی الوَحیَ، وَ أَعطَاهُ الْإِلهَامَ، وَ أَسرَى بِی إِلَیْهِ، وَ فَتَحَ لَهُ أَبوَابَ السَّمَاءِ وَ الْحُجُبِ حَتَّى نَظَرَ إِلَیَّ فَنَظَرْتُ إِلَیْهِ...

عبد الله بن عباس می گوید از پیامبر شنیدم که فرمودند: خداوند تبارک و تعالی به من پنج چیز داد و به علی پنج چیز؛ به من کلمات جامع(جوامع الکلم) داد و به علی علوم جامع(جوامع العلم) و خداوند مرا نبیّ قرار داد و علی را وصیّ و به من کوثر داد و به علی سَلسبیل و به من وحی عطا فرمود و به علی الهام و مرا شبانه به سمت خود سیر داد و برای علی درب های آسمان و حجابها را باز کرد و گشود تا اینکه به من نگاه کرد و من هم به او....

پی نوشت:

اولو العزم؛ پیامبرانی جهانی(2)

الفصول المهمة فی أصول الأئمة - تکملة الوسائل، ج‌1، ص428(حر عاملی:1104)

وَ فِی عُیُونِ الْأَخبَارِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسحَاقَ الطَّالَقَانِیِّ، عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ الهَمدَانِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ الحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ أَبِی الحَسَنِ الرِّضَا عَلَیْهِ السَّلَامُ قَالَ: إِنَّمَا سُمِّیَ أُولُو العَزْمِ [ اولی العزم]، لِأَنَّهُمْ کَانُوا أَصحَابَ الشَّرَائِعِ وَ العَزَائِمِ وَ ذَلِکَ أنَّ کُلَّ نَبِیٍّ کَانَ بَعدَ نُوحٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ کَانَ عَلَى شَرِیعَتِهِ وَ مِنهَاجِهِ وَ تَابِعاً لِکِتَابِهِ إِلَى زَمَنِ إِبرَاهِیمَ الخَلِیلِ وَ کُلُّ نَبِیٍّ مُرسَلٍ کَانَ فِی زَمَنِ إِبرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلَامُ وَ بَعدَهُ کَانَ عَلَى شَرِیعَتِهِ وَ مِنهَاجِهِ وَ تَابِعاً لِکِتَابِهِ إِلَى زَمَانِ مُوسَى عَلَیْهِ السَّلَامُ وَ کُلُّ نَبِیٍّ کَانَ فِی زَمَنِ مُوسَى عَلَیْهِ السَّلَامُ وَ بَعدَهُ کَانَ عَلَى شَرِیعَةِ مُوسَى وَ مِنهَاجِهِ وَ تَابِعاً لِکِتَابِهِ إِلَى أَیَّامِ عِیسَى عَلَیْهِ السَّلَامُ، وَ کُلُّ نَبِیٍّ کَانَ فِی زَمَانِ عِیسَى وَ بَعدَهُ کَانَ عَلَى شَرِیعَةِ عِیسَى وَ مِنهَاجِهِ وَ تَابِعاً لِکِتَابِهِ إِلَى زَمَانِ نَبِیِّنَا مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، فَهَؤُلَاءِ الخَمسَةُ، أُولُو العَزْمِ وَ هُمْ أَفضَلُ الْأَنْبِیَاءِ وَ الرُّسُلِ وَ شَرِیعَةُ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَا تُنسَخُ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ لَا نَبِیَّ بَعدَهُ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَمَنِ ادَّعَى بَعدَهُ نَبِیّاً أَوْ أَتَى بَعدَهُ بِکِتَابٍ، فَدَمُهُ مُبَاحٌ لِکُلِّ مَنْ سَمِعَ مِنْهُ.

امام رضا علیه السلام: اولوالعزم از این جهت اولوالعزم نامیده شدند که صاحب شریعت و عزیمت بودند و این بدان خاطر است که تمام پیامبران بعد از نوح علیه السلام بر شریعت و منهاج و تابع کتاب او بودند تا زمان ابراهیم خلیل و هر نبی مرسلی در زمان ابراهیم و بعد از ایشان بر شریعت و منهاج و تابع کتاب وی بود تا زمان موسی و تمام انبیا در زمان موسی و بعد از او بر شریعت و منهاج و تابع کتاب وی بودند تا زمان عیسی و و انبیاء زمان عیسی و پس از او بر شریعت و منهاج و تابع کتاب وی بودند تا زمان محمد صلی الله علیه و آله. این پنج نفر، اولوالعزم اند و اینها افضل انبیاء و رُسُل اند. و شریعت محمد تا روز قیامت نسخ نمی شود و تا روز قیامت بعد از ایشان پیامبری نخواهد بود. پس هر کس بعد از او ادعای نبوت کرد یا کتابی آورد، خونش بر هر کسی که این ادعای او را بشنود مباح است.

پی نوشت:

محمد حسن حر عاملی: الأحادیث فی ذلک کثیرة: احادیث در این زمینه بسیار است. 

اولو العزم؛ پیامبرانی جهانی(1)

کامل الزیارات، ص179(ابن قولَویهِ:367)

- حَدَّثَنِی أَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الزَّیْتُونِیِّ وَ غَیْرِهِ عَنْ أَحمَدَ بْنِ هِلَالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیرٍ ره عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ الحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمزَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیهما السلام قَالا‌:

... منهم خَمسَةٌ أُولُوا العَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ قُلنَا مَنْ هُمْ قَالَ نُوحٌ وَ إِبرَاهِیمُ وَ مُوسَى وَ عِیسَى وَ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِمْ أَجمَعِینَ قُلنَا لَهُ مَا مَعنَى أُولِی العَزْمِ قَالَ بُعِثُوا إِلَى شَرْقِ الْأَرْضِ وَ غَرْبِهَا جِنِّهَا وَ إِنْسِهَا‌.

... از امام سجاد علیه السلام سوال کردیم اولو العزم چه کسانی هستند؟ فرمودند: نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمد صلِّی الله علیهم اجمعین. گفتیم: معنای اولو العزم چیست؟ فرمودند: آنها به شرق و غرب زمین و به سوی جن و إنس مبعوث شدند.

پی نوشت:

- عزیمه و عزم مصدر اند به معنای جدیت، اراده، تصمیم قاطع. عزیمه در در ادبیات دینی به معنای فریضه نیز هست که جمع آن عزائم و نقطه مقابلش رخصة(رخصت) است.

1. ابن منظور: العَزْمُ: الجِدُّ. عَزَمَ على الأَمر یَعْزِمُ عَزماً و مَعزَماً و مَعْزِماً و عُزْماً و عَزِیماً و عَزِیمةً و عَزمَةً و اعتَزَمَه و اعتَزمَ علیه: أَراد فِعْلَه.( لسان العرب؛ ج‌12، ص: 399)

2. ابن فارس: العین و الزاء و المیم أصلٌ واحد صحیحٌ یدلُّ على الصَّریمة و القَطْع(معجم مقائیس اللغة؛ ج‌4، ص: 308)

3. فخر الدین طُریحی: یقال: عزمت عزما و عزما- بالضم- و عزیمة: إذا أردت فعله و قطعت علیه(مجمع البحرین؛ ج‌6، ص: 113).

 

نبی مرسل و غیر مرسل

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌1، ص174(کلینی:329)

- مُحَمَّدُ بْنُ یَحیَى عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی یَحیَى الوَاسِطِیِّ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ دُرُستَ بْنِ أَبِی مَنْصُورٍ عَنْهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ: الْأَنْبِیَاءُ وَ الْمُرسَلُونَ عَلَى أَربَعِ طَبَقَاتٍ فَنَبِیٌّ مُنَبَّأٌ فِی نَفْسِهِ لَا یَعْدُو غَیرَهَا وَ نَبِیٌّ یَرَى فِی النَّوْمِ وَ یَسمَعُ الصَّوتَ وَ لَا یُعَایِنُهُ فِی الیقَظَةِ وَ لَمْ یُبعَثْ إِلَى أَحَدٍ وَ عَلَیْهِ إِمَامٌ مِثْلُ مَا کَانَ إِبرَاهِیمُ عَلَى لُوطٍ ع وَ نَبِیٌّ یَرَى فِی مَنَامِهِ وَ یَسمَعُ الصَّوتَ وَ یُعَایِنُ المَلَکَ وَ قَدْ أُرْسِلَ إِلَى طَائِفَةٍ قَلُّوا أَوْ کَثُرُوا کَیُونُسَ قَالَ اللَّهُ لِیُونُسَ- وَ أَرسَلْناهُ إِلى مِائَةِ أَلفٍ أَوْ یَزِیدُونَ قَالَ یَزِیدُونَ ثَلَاثِینَ أَلْفاً وَ عَلَیْهِ إِمَامٌ وَ الَّذِی یَرَى فِی نَوْمِهِ وَ یَسمَعُ الصَّوتَ وَ یُعَایِنُ فِی الیَقَظَةِ وَ هُوَ إِمَامٌ مِثْلُ أُولِی العَزْمِ وَ قَدْ کَانَ إِبرَاهِیمُ ع نَبِیّاً وَ لَیسَ بِإِمَامٍ حَتَّى قَالَ اللَّهُ- إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی فَقَالَ اللَّهُ لا یَنالُ عَهْدِی الظّالِمِینَ مَنْ عَبَدَ صَنَماً أَوْ وَثَناً لَا یَکُونُ إِمَاماً.

امام صادق علیه السلام: انبیاء و مرسلین 4 طبقه اند:

 1. نبی ای که اخبار غیبی دریافت می کند و کاری با غیر از خود ندارد و،

 2. نبی ای که در خواب [فرشته وحی را] می بیند و صدای او را می شنود و در بیداری او را نمی بیند و به طرف کسی هم مبعوث نشده است و خود دارای امام است مانند لوط که امامش ابراهیم بود و،

3. نبی ای که در خواب [فرشته وحی را] می بیند و صدای او را می شنود و فرشته را با چشم می بیند و به سمت گروهی کم یا زیاد فرستاده می شود مانند یونس که خداوند در مورد او فرمود: یونس را به طرف صد هزار یا بیشتر فرستادیم، منظور از "یزیدون" بیش از سی هزار بود و خود یونس امام داشت و،

4. نبی ای که [فرشته وحی را] در خواب می بیند و صدایش را می شنود و در بیداری نیز می بیند و خود، امام است مانند اولو العزم. ابراهیم، نبی بود اما امام نه تا اینکه خداوند فرمود "من تو را برای مردم امام قرار دادم و او گفت از ذریه و نسلم [نیز امام قرار بده]، خداوند فرمود: عهد من [ = امامت] به ظالمین نمی رسد" و منظور از ظالمین، بت پرستان هستند.