استحباب و فضیلت سحری خوردن

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌4، ص94(کلینی:329)

1- عَلِیُّ بْنُ إِبرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ شُعَیبٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ السَّحُورِ لِمَنْ أَرَادَ الصَّومَ أَ وَاجِبٌ هُوَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَا بَأسَ بِأَنْ لَا یَتَسَحَّرَ إِنْ شَاءَ وَ أَمَّا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِنَّهُ أَفضَلُ أَنْ یَتَسَحَّرَ نُحِبُّ أَنْ لَا یُترَکَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ(الحدیث حسن).

ابوبصیر: از امام صادق علیه السلام پرسیدم آیا کسی که می خواهد روزه بگیرد واجب است سَحور(سحری) بخورد؟ فرمودند: اشکال ندارد اگر خواست سحری نخورد اما در ماه رمضان بهتر است سحری بخورد، ما دوست داریم سحری خوردن در ماه رمضان ترک نشود.

2- عِدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَخِیهِ الحَسَنِ عَنْ زُرعَةَ عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ السَّحُورِ لِمَنْ أَرَادَ الصَّومَ فَقَالَ أَمَّا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِنَّ الفَضلَ فِی السَّحُورِ وَ لَوْ بِشَربَةٍ مِنْ مَاءٍ وَ أَمَّا فِی التَّطَوُّعِ فَمَنْ أَحَبَّ أَنْ یَتَسَحَّرَ فَلیفعَلْ وَ مَنْ لَمْ یَفعَلْ فَلَا بَأسَ(الحدیث موثق).

امام صادق علیه السلام: بهتر است در ماه رمضان سحری خورده شود هرچند جرعه ای آب باشد اما در روزه مستحبی هرکس خواست سحری بخورد هرکس نخواست اشکال ندارد.

تهذیب الأحکام، ج‌4، ص198(شیخ طوسی:460):

عَلِیُّ بْنُ الحَسَنِ عَنِ الحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یُوسُفَ عَنْ مُعَاذِ بْنِ ثَابِتٍ أَبِی الحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَیعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَسَحَّرُوا وَ لَوْ بِجُرَعِ المَاءِ أَلَا صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَى الْمُتَسَحِّرِینَ.

پیامبر(ص): سحری بخورید هرچند با چند جرعه آب، صلوات خداوند بر سحری خوران.

دعای موقع افطار(3)

تهذیب الأحکام، ج‌4، ص200(شیخ طوسی:460)

عَلِیُّ بْنُ الحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الحَسَنِ بْنِ أَبِی الجَهْمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ القَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ: جَاءَ قَنْبَرٌ مَوْلَى عَلِیٍّ ع بِفِطْرِهِ إِلَیْهِ قَالَ فَجَاءَ بِجِرَابٍ فِیهِ سَوِیقٌ عَلَیْهِ خَاتَمٌ قَالَ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبُخْلُ تَخْتِمُ عَلَى طَعَامِکَ قَالَ فَضَحِکَ عَلِیٌّ ع- قَالَ ثُمَّ قَالَ أَ وَ غَیْرُ ذَلِکَ لَا أُحِبُّ أَنْ یَدْخُلَ بَطْنِی شَیْ‌ءٌ إِلَّا شَیْ‌ءٌ أَعْرِفُ سَبِیلَهُ قَالَ ثُمَّ کَسَرَ الْخَاتَمَ فَأَخرَجَ مِنْهُ سَوِیقاً فَجَعَلَ مِنْهُ فِی قَدَحٍ فَأَعطَاهُ إِیَّاهُ فَأَخَذَ القَدَحَ فَلَمَّا أَرَادَ أَنْ یَشرَبَ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَکَ صُمنَا وَ عَلَى رِزْقِکَ أَفطَرنَا فَتَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنتَ السَّمِیعُ العَلِیمُ*.

امام صادق علیه السلام موقع خوردن افطار:  بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَکَ صُمنَا وَ عَلَى رِزْقِکَ أَفطَرْنا فَتَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعلِیمُ(به نام خدا، خدایا! برای تو روزه گرفتیم و با رزق تو افطار کردیم[میکنیم]، پس از ما قبول بفرما که تو سمیع و علیمی). 

دعای موقع افطار(۲)

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌4، ص 95(کلینی:۳۲۹)

 عَلِیُّ بْنُ إِبرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی جَعفَرٍ عَنْ آبَائِهِ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ إِذَا أَفطَرَ قَالَ- اللَّهُمَّ لَکَ صُمنَا وَ عَلَى رِزْقِکَ أَفطَرنَا فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا ذَهَبَ الظَّمَأُ وَ ابتَلَّتِ الْعُرُوقُ وَ بَقِیَ الْأَجْرُ.

امام محمد باقر از پدرانش: پیامبر موقع افطار می گفت: اللَّهُمَّ لَکَ صُمْنَا وَ عَلَى رِزْقِکَ أَفْطَرْنَا فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا ذَهَبَ الظَّمَأُ وَ ابْتَلَّتِ الْعُرُوقُ وَ بَقِیَ الْأَجْرُ.(خدایا! برای تو روزه گرفتیم و با رزق تو افطار کردیم پس آن را از ما بپذیر، عطش و تشنگی رفت و رگها[ی خشکیده] تر و تازه شد، و اجر آن باقی ماند).

ظمأ: عطش/ ابتلال: خیس شدن، تر شدن. 

دعای موقع افطار(1)

وسائل الشیعة، ج‌10، ص149(حرعاملی:۱۱۰۴)

و عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی قُرَّةَ فِی کِتَابِ عَمَلِ شَهْرِ رَمَضَانَ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعفَرٍ عَنْ آبَائِهِ ع أَنَّ لِکُلِّ صَائِمٍ عِندَ فُطُورِهِ دَعوَةً مُستَجَابَةً- فَإِذَا کَانَ أَوَّلُ لُقمَةٍ فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ یَا وَاسِعَ المَغْفِرَةِ اغْفِرْ لِی.

معصوم علیه السلام: هر روزه داری موقع افطار یک دعای مستجاب دارد پس موقع اولین لقمه بگو: بِسْمِ اللَّهِ یَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَةِ اغْفِرْ لِی (به نام خدا، ای دارای مغفرت گسترده! مرا مشمول غفران و آمرزشت قرار بده).

وجه تسمیه رمضان

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ ج‌7، ص546(محدث نوری:1320)

الْقُطْبُ الرَّاوَنْدِیُّ فِی لُبِّ اللُّبَابِ، عَنِ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قَالَ: أَ تَدْرُونَ لِمَ سُمِّیَ شَعبَانَ لِأَنَّهُ یَنشَعِبُ فِیهِ خَیْرٌ کَثِیرٌ لِرَمَضَانَ وَ إِنَّمَا سُمِّیَ رَمَضَانَ لِأَنَّهُ تُرمَضُ فِیهِ الذُّنُوبُ أَیْ تُحرَقُ‌.

پیامبر(ص): رمضان از این جهت رمضان نامیده شد که گناهان در آن می سوزد.

- واژه رمض یرمُض به معنای إحراق و سوزاندن است.

@mtabyeen= لینک کانال قرآن و عترت در تلگرام که میتوانید مطالب این وبلاگ را در آنجا هم دنبال کنید.

افضل اعمال ماه مبارک رمضان؛ پرهیز از گناه

فضائل الأشهر الثلاثة؛ ص: 77

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبرَاهِیمَ بْنِ إِسحَاقَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الهَمَدَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ الحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَالَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی الحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ أَبِیهِ مُوسَى بْنِ جَعفَرٍ عَنْ أَبِیهِ الصَّادِقِ جَعفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ البَاقِرِ عَنْ أَبِیهِ زَیْنِ العَابِدِینَ عَنْ أَبِیهِ سَیِّدِ الشُّهَدَاءِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص خَطَبَنَا ذَاتَ یَومٍ فَقَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ... قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع [فَقُمْتُ] فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَفْضَلُ الْأَعمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ فَقَالَ یَا أَبَا الحَسَنِ‌ أَفضَلُ الْأَعمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ.

امیر المومنین:  به پیامبر عرض کردم افضل اعمال در ماه رمضان چیست؟ حضرت فرمودند: اجتناب از محرمات الهی.

پی نوشت: و الورع فی الأصل الکف عن المحارم و التحرج منها(مجمع البحرین؛ ج‌4، ص401). 

روزه؛ روسیاهی شیطان

فضائل الأشهر الثلاثة؛ ص76(شیخ صدوق:381)

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ قَالَ حَدَّثَنَا عَمِّی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی القَاسِمِ عَنْ أَحمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ البَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبیَانَ قَالَ قُلْتُ لِلصَّادِقِ جَعفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع یَا ابنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا الَّذِی یُبَاعِدُ عَنَّا إِبْلِیسَ قَالَ الصَّوْمُ یُسَوِّدُ وَجهَهُ وَ الصَّدَقَةُ تَکْسِرُ ظَهرَهُ وَ الْحُبُّ فِی اللَّهِ وَ الْمُؤَازَرَةُ عَلَى العَمَلِ الصَّالِحِ یَقطَعَانِ دَابِرَهُ وَ الِاسْتِغفَارُ یَقطَعُ وَتِینَهُ‌.

از امام صادق علیه السلام سوال شد چه چیزی شیطان را از ما دور می کند؟ فرمودند: روزه شیطان را روسیاه می کند و صدقه کمرش را می شکند.....

خواب قیلوله در ماه رمضان

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌4، ص65(کلینی:۳۲۹)

عِدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ العَبَّاسِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الحَسَنِ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ قَالَ أَبُو الحَسَنِ علیه السلام: قِیلُوا فَإِنَّ اللَّهَ یُطْعِمُ الصَّائِمَ وَ یَسْقِیهِ فِی مَنَامِهِ. 

امام موسی کاظم علیه السلام: در نیمروز(هنگام ظهر) بخوابید؛ چرا که خداوند، روزه دار را در خواب آب و غذا می دهد.

- «قیلوا» من القیلولة و هی النوم عند الظهیرة: قیلوا امر از قال یقیل به معنای خواب قیلوله یا همان خواب هنگام ظهر یعنی مقداری قبل از ظهر شرعی و اذان و مقداری بعد از آن است که تعبیر قائلون(اعراف:4)در قرآن هم از این ماده مشتق شده است. البته برخی آن را به معنای استراحت هنگام ظهر دانسته اند چه همراه با خواب باشد یا نه و تعبیر مَقیل[بر وزن مَفعل] در قرآن(فرقان:24) اسم مکان به معنای استراحتگاه است.

علامه مجلسی: لعل المراد بالإطعام و السقی لازمُهما و هو تسکینُ شدة الجوع و العطش کما هو المجربُ و الله یعلم:

 شاید مراد از غذا دادن و سیراب کردن، لازمه آن دو باشد یعنی خداوند[به این وسیله] شدت گرسنگی و تشنگی را تسکین می دهد و این تجربه شده است(مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ ج‌16، ص204).

کثرت استغفار و دعا در ماه رمضان

فضائل الأشهر الثلاثة؛ ص76(شیخ صدوق:381)

حَدَّثَنَا أَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُوسَى الْکُمَیذَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیدٍ عَنْ عُتبَةَ بْنِ هَارُونَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو یَزِیدَ عَنْ حُصَینٍ عَنِ الصَّادِقِ جَعفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع عَلَیْکُمْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ بِکَثرَةِ الِاسْتِغفَارِ وَ الدُّعَاءِ فَأَمَّا الدُّعَاءُ فَیَدفَعُ عَنْکُمْ بِهِ البَلَاءَ فَأَمَّا الِاسْتِغفَارُ فَتُمحَى بِهِ ذُنُوبُکُمْ‌.

امیر المومنین علیه السلام: بر شما باد  در ماه رمضان به کثرت استغفار و دعا؛ خداوند به واسطه دعا، بلا را از شما دور می کند و اما بواسطه استغفار، گناهانتان محو می شود.

ماه رمضان؛ دربند شدن شیاطین و باز شدن دربهای آسمان و بهشت

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌4، ص67(کلینی:329)

أَحمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُلوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعفَرٍ ع قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یُقْبِلُ بِوَجْهِهِ إِلَى النَّاسِ فَیَقُولُ یَا مَعشَرَ النَّاسِ إِذَا طَلَعَ هِلَالُ شَهْرِ رَمَضَانَ غُلَّتْ مَرَدَةُ الشَّیَاطِینِ وَ فُتِحَتْ أَبوَابُ السَّمَاءِ وَ أَبوَابُ الْجِنَانِ وَ أَبوَابُ الرَّحمَةِ وَ غُلِّقَتْ أَبوَابُ النَّارِ وَ اسْتُجِیبَ الدُّعَاءُ وَ کَانَ لِلَّهِ فِیهِ عِندَ کُلِّ فِطْرٍ عُتَقَاءُ یُعْتِقُهُمُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ وَ یُنَادِی مُنَادٍ کُلَّ لَیْلَةٍ هَلْ مِنْ سَائِلٍ هَلْ مِنْ مُستَغْفِرٍ اللَّهُمَّ أَعْطِ کُلَّ مُنْفِقٍ خَلَفاً وَ أَعْطِ کُلَّ مُمْسِکٍ تَلَفاً حَتَّى إِذَا طَلَعَ هِلَالُ شَوَّالٍ نُودِیَ الْمُؤْمِنُونَ أَنِ اغْدُوا إِلَى جَوَائِزِکُمْ فَهُوَ یَوْمُ الجَائِزَةِ ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعفَرٍ ع أَمَا وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ مَا هِیَ بِجَائِزَةِ الدَّنَانِیرِ وَ لَا الدَّرَاهِمِ.

امام محمد باقر علیه السلام: پیامبر به مردم رو می کردند و می فرمودند: ای مردم! وقتی هلال ماه رمضان طلوع می کند، شیاطین سرکش و متمرد زنجیر می شوند و دربهای آسمان و دربهای بهشت و دربهای رحمت باز می شود و دربهای جهنم بسته و دعا مستجاب می شود و خداوند در هنگام افطار آزادشدگانی دارد که آنها را از آتش می رهاند و هر شب منادی ای صدا می زند آیا درخواست کننده ای هست؟ آیا استغفار کننده ای هست؟ خدایا به هر کس که انفاق می کند جایگزینی اعطا کن و به هر کس که انفاق نمی کند تلف و نابودی اعطا کن تا اینکه هلال شوال طلوع کند مومنان ندا داده می شوندکه [اول صبح] بروید به سراغ جوایزتان که آن، روز جایزه است. سپس امام محمد باقر علیه السلام فرمود: قسم به آن که جانم به دست او است منظور جایزه دینار و درهم نیست.