تعقیبات نماز و با فضیلت ترین آنها

الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشى - سلطان العلماء)؛ ج‌1، ص: 84

تعقیب یعنی اشتغال به دعا و ذکر به دنبال نماز، بسیار است؛ چرا که در این زمینه از اهل بیت علیهم السلام روایات بسیار رسیده است. افضل تعقیبات، سه بار تکبیر گفتن است به گونه ای که دستها تا مقابل گوش بالا برده شود و بر روی دو زانو یا نزدیک به آن قرارداده شود و کف دستها [ هنگام بالا بردن] به سمت قبله باشد، سپس تهلیل مرسوم یعنی "لا إله إلا الله إلها واحدا و نحن له مسلمون تا آخر" گفته شود سپس تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها.

 تعبیر "سپس" از حیث رتبه(ترتیب) است نه فضیلت وگرنه تسبیحات حضرت زهرا، مطلقا افضل تعقیبات است.

 سپس دعاهای وارده خوانده شود سپس دو سجده شکر گزارده شود و ... .

ترک نماز جمعه و نفاق

المحاسن (للبرقی)؛ ج‌1، ص: 86(ابوجعفر برقی:280)

9389- وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعیَنَ عَنْ أَبِی جَعفَرٍ البَاقِرِ ع قَالَ: صَلَاةُ الْجُمُعَةِ فَرِیضَةٌ- وَ الِاجْتِمَاعُ إِلَیهَا فَرِیضَةٌ مَعَ الْإِمَامِ- فَإِنْ تَرَکَ رَجُلٌ مِنْ غَیْرِ عِلَّةٍ ثَلَاثَ جُمَعٍ- فَقَدْ تَرَکَ ثَلَاثَ فَرَائِضَ- وَ لَا یَدَعُ ثَلَاثَ فَرَائِضَ مِنْ غَیْرِ عِلَّةٍ إِلَّا مُنَافِقٌ.

امام محمد باقر علیه السلام: نماز جمعه واجب است و با وجود امام، حضور در آن نیز واجب است؛ پس اگر کسی بدون علت سه جمعه را [به طور متوالی] ترک کند در واقع سه فریضه و واجب را ترک کرده است و کسی جز منافق سه واجب را بدون علت ترک نمی کند.

پی نوشت:

همانطور که از ظاهر حدیث پیداست، ترک سه نماز جمعه واجب بدون هیچ گونه عذری علامت منافق است. ضمن آنکه وجوب نماز جمعه شرایطی دارد مانند وجود امام معصوم یا منصوب ایشان و حداقل 7 نفر بودن تعداد نمازگزاران و ...  که در جای خود بحث شده است.

بهترین قنوت و کیفیت آن

الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة(المحشى - سلطان العلماء)؛ ج‌1، ص83(شهید ثانی)

و لیکن القنوتُ بالمرسوم على الأفضل- و یجوز بغیره و أفضله کلماتُ الفرج و بعدَها‌

"اللهم اغفر لنا و ارحمنا و عافنا و اعفُ عنا فی الدنیا و الآخرة إنک على کل شی‌ء قدیر‌"

و أقله سبحان الله ثلاثا أو خمسا و یُستحب رفعُ الیدین به موازیا لوجهه بطونُهما إلى السماء مضمومَتیِ الأصابع إلا الإبهامَین و الجهرُ به للإمام و المنفردِ و السرُّ للمأموم.

افضل این است که در قنوت، کلمات فرَج[= لا اله إلا الله الحلیم الکریم لا إله إلا الله..] و بعد از آن "اللهم اغفر لنا و ارحمنا و عافنا و اعفُ عنا فی الدنیا و الآخرة إنک على کل شی‌ء قدیر‌"خوانده شود و کمترین مقدار قنوت گفتن سه یا پنج بار سبحان الله است.

و مستحب است بلند کردن دستها در حالی که موازی صورت و کف دست به سمت آسمان باشد و تمام انگشتان به هم چسبیده باشد جز شست و اینکه در جماعت امام بلند بخواند و ماموم یواش و در نماز فرادی نیز بلند خوانده شود.

رکوع و سجود طولانی امام علیه السلام

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌3، ص329 (کلینى:329)

1- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ هُوَ یُصَلِّی فَعَدَدْتُ لَهُ فِی الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ سِتِّینَ تَسْبِیحَةً(موثق یا صحیح).

ابان بن تغلب میگوید بر امام صادق علیه السلام وارد شدم که در حال نماز خواندن بودند، شصت تسبیح(سبحان الله یا سبحان ربی...) در رکوع و سجود گفتند.

2- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیى عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُکَیرٍ عَنْ حَمزَةَ بْنِ حُمرَانَ وَ الحَسَنِ بْنِ زِیَادٍ قَالا دَخَلْنا عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ عِندَهُ قَوْمٌ فَصَلَّى بِهِمُ العَصرَ وَ قَدْ کُنَّا صَلَّینَا فَعَدَدنَا لَهُ فِی رُکُوعِهِ سُبْحَانَ رَبِّیَ العَظِیمِ أَرْبَعاً وَ ثَلَاثِینَ أَوْ ثَلَاثاً وَ ثَلَاثِینَ مَرَّةً وَ قَالَ أَحَدُهُمَا فِی حَدِیثِهِ- وَ بِحَمْدِهِ فِی الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ سَوَاءً هَذَا لِأَنَّهُ عَلِمَ ع احْتِمَالَ القَوْمِ لِطُولِ رُکُوعِهِ وَ سُجُودِهِ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ رُوِیَ أَنَّ الفَضلَ لِلْإِمَامِ أَنْ یُخَفِّفَ وَ یُصَلِّیَ بِأَضعَفِ القَوْمِ.

حمزة بن حُمران و حسن بن زیاد: بر امام صادق علیه السلام وارد شدیم و ایشان نماز عصر را با گروهی اقامه فرمودند در حالی که ما قبلا نماز را خوانده بودیم. ذکر رکوع ایشان را شمردیم که سی و چهار یا سی سه بار ذکر سبحان ربی العظیم و بحمده را تکرار کردند. یکی از راویان میگوید در سجود نیز همین تعداد را تکرار کردند. دلیلش هم این بود که ایشان میدانستند که مامومین تحمل رکوع و سجود طولانی را دارند؛ چرا که روایت شده است که فضیلت در این است که امام نماز را مختصر بخواند و مراعات ضعیف ترین افراد را بکند.

اهل بیت در آیه تطهیر چه کسانی هستند؟

کانال علامه حیدری منتشر کرد:

● تحدّی علمی علامه حیدری با همه علمای اهل سنت و وهابیت‼

پنج سؤال اساسی درباره مصادیق اهل البیت، که اهل سنت پاسخی برای آنها ندارند!

درباره اینکه مصداق اهل بیت در آیه تطهیر چه کسانی هستند بحث های فراوانی در طول تاریخ اسلام از سوی شیعه و سنی مطرح شده است. اهل سنت مصداق اهل بیت را نساء النبی دانسته اند اما شیعیان فقط پنج نفر یعنی پیامبر اکرم (ص)، امام علی، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسین (علیهم السلام) را مصداق اهل البیت می دانند.

در همین راستا آیت الله حیدری پنج استدلال را در قالب پنج سوال مطرح می کنند که بر اساس آنها اثبات می شود که تنها و تنها این پنج نفر، از اهل بیت محسوب شده و طاهر و معصوم می باشند و لا غیر!

1. سوال اول این است که اگر همسران پیامبر (ص) هم مصداق اهل بیتی که قرآن بیان فرموده هستند، پس چرا همانطور که رسول گرامی اسلام (ص) امام علی، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسین (علیهم السلام) را تحت کساء و ردای خود جمع کردند و فرموند اینها اهل بیت من هستند، حتی یکبار هم یکچنین کاری را درباره زنانشان انجام ندادند؟!

درجات داشتن توکل

 درجات داشتن توکل

الکافی (ط - الإسلامیة) ج‌2، ص65(کلینی:329)

عدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ أَحمَدَ بْنِ عُمَرَ الحَلَّالِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سُوَیدٍ عَنْ أَبِی الحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ فَقَالَ التَّوَکُّلُ عَلَى اللَّهِ دَرَجَاتٌ مِنهَا أَنْ تَتَوَکَّلَ عَلَى اللَّهِ فِی أُمُورِکَ کُلِّهَا فَمَا فَعَلَ بِکَ کُنتَ عَنْهُ رَاضِیاً تَعلَمُ أَنَّهُ لَا یَأْلُوکَ خَیراً وَ فَضْلًا وَ تَعلَمُ أَنَّ الْحُکمَ فِی ذَلِکَ لَهُ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ بِتَفْوِیضِ ذَلِکَ إِلَیْهِ وَ ثِقْ بِهِ فِیهَا وَ فِی غَیْرِهَا(مرسل کالموثق).

راوی می گوید: از ابوالحسن اول(امام موسی کاظم) علیه السلام در مورد این سخن خداوند "و هر کس بر خدا توکل و اعتمادکند، خدا برایش کافی است(طلاق:3)" پرسیدم، حضرت فرمودند: توکل بر خدا درجاتی دارد؛ از جمله اینکه در تمام امورت به خدا توکل کنی و هر چه با تو کرد از او راضی باشی. بدانی که از هیچ خیر و تفضلی در حق تو دریغ نخواهد کرد و بدانی که حکم در این امر، حق او است پس با واگذار کردن آن به خداوند به او توکل کن و در همه امورت به او اعتماد کن.

مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج‌8، ص23(علامه مجلسی):

" منها أن تتوکل" الظاهرُ أن هذا آخر أفراد التوکل و سائرُ درجات التوکل أن یتوکل على الله فی بعض أموره دون بعض ... .

علامه مجلسی: ظاهرا این موردی که در روایت اشاره شده است آخِرین افراد توکل است و سایر درجات توکل این است که [انسان] در برخی امور به خداوند توکل کند... و اینکه یألو دو مفعولی است.

واژه شناسی:

معناشناسی توکل

.... فَإِذا عَزَمتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ (آل عمران:159

.... هنگامى که تصمیم قاطع و جدی گرفتی بر خدا توکل و اعتماد کن؛ زیرا خداوند متوکلین را دوست دارد.

مقدس اردبیلی: ...التوکّلُ بهذا المعنى یعنی تفویضَ الأمر إلى اللّه(زبدة البیان فی أحکام القرآن،ص: 334)؛ توکل یعنی واگذاری کار به خداوند.

آ. مکارم شیرازی: در حدیثى از پیغمبر اکرم ص نقل شده است که هنگامى که یک نفر عرب، پاى شتر خود را نبسته بود و آن را بدون محافظ رها ساخته بود و این کار را نشانه توکل بر خدا می دانست به او فرمود: إعقِلها و تَوکَّل: یعنى پایش را ببند و سپس توکل کن(تفسیر نمونه، ذیل این آیه).

ابن فارس: الواو و الکاف و اللام: أصلٌ صحیحٌ یدلُّ على اعتمادِ غیرِکَ فى أمرک و التوکُّل منه، و هو إظهار العَجْز فى الأمر و الاعتمادُ على غیرک(معجم مقائیس اللغة، ج‌6، ص: 136).

فخر الدین طریحی: التوکل: إظهار العجز و الإعیاء(مجمع البحرین، ج‌5، ص: 493).

● اصل توکل به معنای اظهار ناتوانی و عجز در کاری و واگذاری آن به دیگری است.

تعبیر معروف " و علیه التُکلان" یعنی توکل بر خدا.

وکیل به شخص موثق و مورد اعتمادی اطلاق میشود که موکل، کارها و امور خود را به او واگذار میکند.

حد توکل و یقین

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌2، ص57(ابوجعفر محمد بن یعقوب کلینی:329)

1- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الوَشَّاءِ عَنِ الْمُثَنَّى بْنِ الوَلِیدِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَیسَ شَیْ‌ءٌ إِلَّا وَ لَهُ حَدٌّ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا حَدُّ التَّوَکُّلِ قَالَ الْیقِینُ قُلْتُ فَمَا حَدُّ الْیقِینِ قَالَ أَلَّا تَخَافَ مَعَ اللَّهِ شَیئاً.

امام صادق علیه السلام: هر چیزی حدی دارد، راوی می گوید: فدایت شوم، حد توکل چیست؟ حضرت می فرمایند: یقین. راوی می گوید: حد یقین چیست؟ حضرت پاسخ می دهند: اینکه با وجود خدا از کسی نترسی.

پی نوشت:

خلاصه شرح علامه مجلسی:

1. این حدیث هرچند طبق قول مشهور ضعیف است اما معتبر می باشد.

2. مراد از حد یکی از این سه امر است: علامت، تعریف یا نهایت.

3. یقین یعنی اعتقاد جازم مطابق[با حق] و ثابتی که زوال ناپذیر است و مراتب دارد.

مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ ج‌7، ص354:

مفهوم توکل

استاد شهید مرتضی مطهری:

توکل در قرآن یک مفهوم زنده‏ کننده و حماسى است؛ یعنى هرجا که قرآن مى‏ خواهد بشر را وادار به عمل کند و ترسها و بیمها را از انسان بگیرد، مى‏ گوید نترس و توکل به خدا کن، تکیه ‏ات به خدا باشد و جلو برو، تکیه ‏ات به خدا باشد و حقیقت را بگو، به خدا تکیه کن و از کثرت‏ انبوه دشمن نترس. ‏

وقتى که شما توکل را در میان تفکر امروز مسلمین جستجو مى‏ کنید، مى‏ بینید یک مفهوم مرده است. وقتى مى‏ خواهیم ساکن بشویم و جنبش نداشته باشیم، وقتى مى‏ خواهیم وظیفه را از خودمان دور کنیم و آن را پشت سر بیندازیم به توکل مى ‏چسبیم. مفهوم توکل درست وارونه آن چیزى که قرآن تعلیم داده در افکار ما وارد شده است‏.

احیاء تفکر اسلامی، ص58 

ارزش عفت و پرهیز از گناه

نهج البلاغة؛ حکمت474

وَ قَالَ علیه السلام مَا الْمُجَاهِدُ الشَّهِیدُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَعظَمَ أَجْرا مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ لَکَادَ العَفِیفُ أَنْ یَکُونَ مَلَکاً مِنَ المَلَائِکَةِ‌.

امیر المومنین علیه السلام: اجر مجاهدِ شهیدِ در راه خدا از کسی که می تواند گناه کند اما عفت می ورزد و آن را ترک می کند، بیشتر نیست؛ نزدیک بود عفیف، فرشته ای از فرشتگان شود.

معجم مقائیس اللغة، ج‌4، ص3(ابن فارس: 395)

العین و الفاء أصلان صحیحان: أحدُهما الکفُّ عن القبیح، و الآخر دالٌّ على قلّة شى‌ء.

فالأول: العِفّة: الکفُّ عمّا لا یَنبغى.

عفت یعنی پرهیز از بدی و دست برداشتن از آنچه شایسته نیست.