فَلَعَلَّکَ باخِعٌ نَفسَکَ عَلى آثارِهِمْ إِنْ لَمْ یُؤْمِنُوا بِهذَا الحَدِیثِ أَسَفاً(کهف:6)
انگار میخواهی(ممکن است) به خاطر این مردم اگر به قرآن ایمان نیاورند، از شدت تاسف و غم، خود را دق مرگ کنی!
بُخوع: هلاک کردن ، دق مرگ کردن
- این آیه نیز بیانگر دلسوزی و دغدغه پیامبر به هدایت و ایمان مردم است.
- حدیث یعنی نو و تازه و احتمالا به نو و تازه بودن قرآن در همه اعصار و ادوار اشاره دارد.
لَعَلَّکَ باخِعٌ نَفسَکَ أَلّا یَکُونُوا مُؤْمِنِینَ(شعراء:3)
انگار می خواهی(ممکن است) خود را هلاک کنی که [ به قرآن] ایمان نمی آورند!
- این آیه بیانگر دلسوزی و دغدغه پیامبر به هدایت و ایمان مردمان است.
- علامه طباطبایی: الغرضُ منه تسلیةُ النبیّ: غرض از این کلام، دلداری به پیامبر است(المیزان).
معناشناسی بُخوع:
از بین بردن، هلاک کردن از شدت اندوه، دق مرگ کردن
وَ ما أَرسَلناکَ إِلاَّ رَحمَةً لِلعالَمِینَ (انبیاء: 107)
ما تو را به عنوان رحمتی برای جهانیان فرستادیم.
علامه طباطبایی : وَ ما أَرسَلناکَ إِلَّا رَحمَةً لِلعالَمِینَ" یعنى تو رحمتى هستى که به سوى همه جماعتهاى بشرى فرستاده شده اى. دلیل بر اینکه گفتیم همه جماعتها، جمع با الف و لام است، علاوه بر اینکه مقتضاى رسالت هم همین است. و اما اینکه چطور رحمت براى همه اهل دنیا است؟ جهتش این است که دینى آورده که در اخذ به آن سعادت اهل دنیا در دنیا و آخرتشان تامین است. آرى آن جناب (ص) رحمت براى اهل دنیا است از جهت آثار حسنهاى که از قیام او به دعوت حقهاش در مجتمعات بشرى به راه افتاد که اگر وضع زندگى بشر آن روز را قبل از اینکه آن جناب مبعوث شود در نظر بگیریم و با وضعى که پس از قیام او به خود گرفت مقایسه کنیم کاملا روشن می گردد(المیزان؛ ذیل این آیه).
... بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ (توبه: 128)
پیامبر نسبت به مومنین، رئوف و مهربان است.
مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ ج3، ص: 153
6. مُحَمَّدُ بْنُ یَحیَى عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَدَّبَ نَبِیَّهُ (ص) فَلَمَّا انتَهَى بِهِ إِلَى مَا أَرَادَ قَالَ لَهُ إِنَّکَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِیمٍ(قلم:4)...
امام صادق علیه السلام: خداوند تبارک و تعالی پیامبرش را ادب کرد و وقتی او را به آنچه اراده کرده بود(درجات عالی) رساند فرمود: تو دارای اخلاق بزرگی هستی(قلم:4).
ششمین پیشوای شیعیان در هفدهم ربیع الاول سال ۸۳ هجری قمری در مدینه متولد شد. نام مبارکش «جعفر» و مشهورترین کنیه آن حضرت «ابوعبدالله»، و مشهورترین لقبش، «صادق» است. پدر گرامیش «امام باقر (علیه‌السّلام)» و مادرش «ام فروه» دختر قاسم محمد بن ابوبکر است. که امام صادق (علیه‌السّلام) درباره او فرمود: «کانت امی ممن آمنت واتقت واحسنت والله یحب المحسنین»: «مادرم از زنان مؤمن، با تقوا و نیکوکار بود و خدا نیکوکاران را دوست دارد. همسر ایشان "ام حمیده" نام داشت.
امام صادق در سال ۱۱۴ هجری قمری پس از شهادت پدرش در سن ۳۱ سالگی به امامت رسید. دوران امامتش مصادف بود با اواخر حکومت بنی امیه که در سال ۱۳۲ به عمر آن پایان داده شد و اوایل حکومت بنی عباس.
دوران امام جعفر صادق در میان دیگر دوران‌های ائمه معصومین (علیهم السلام)، دورانی منحصر به فرد بود و شرایط اجتماعی و فرهنگی عصر آن حضرت در زمان هیچ یک از امامان وجود نداشته است و این به دلیل ضعف بنی امیه و قدرت گرفتن بنی عباس بود
حضرت محمد بن عبدالله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، از نسل حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام)، آخرین پیامبر الهی، در ۱۷ ربیع الاول عام الفیل در شهر مکه به دنیا آمد و در سنین کودکی والدین خود را از دست داد و تحت کفالت پدر بزرگ و عموی خویش قرار گرفت و در جوانی به محمد امین شهرت یافت. نبی مکرم اسلام در سن ۴۰ سالگی به پیامبری برگزیده شدند و مهم ترین معجزه ایشان قرآن است و بعد از ۲۳ سال تلاش در راه اعتلای کلمه توحید و تبلیغ اسلام، پس از انتصاب علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) به جانشینی خویش، در سن ۶۳ سالگی رحلت فرمودند.
به شهادت تاریخ پیـامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در یکی از تاریک‌ترین اعصار بشریت؛ عصری که آدمیان جز شرک و بت‌پرستی، ستم به زیردستان و بـردگان نـمی‌شناختند و مورخین نام آن را «عصر جاهلی» گذارده‌اند، به دنیا آمدند.
در تاریخ تولد پیامبر اختلاف است اما مشهور آن است که آن حضرت در روز جمعه ۱۷ ربیع الاول «عام الفیل» یعنی سالی که قوم فیل برای تخریب خانه کعبه و اشغال مکه به حجاز آمدند، در شهر مکه بعد از طلوع فجر متولد شد.
من لا یحضره الفقیه، ج4، ص384(شیخ صدوق: 381)
وَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی وَصِیَّتِهِ لِابْنِهِ مُحَمَّدِ بْنِ الحَنَفِیَّةِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ:
... وَ اعلَمْ أَنَّ رَأْسَ العَقْلِ بَعدَ الْإِیمَانِ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مُدَارَاةُ النَّاسِ.
امیر المومنین علیه السلام در وصیت به فرزندشان محمد بن حنفیه: ... بدان که راس عقل بعد از ایمان به خداوند عز و جل، "مدارا با مردم" است.
● محمد حنفیه فرزند امیر المومنین است؛ چون مادر وی از قبیله "بنی حنفیه" بوده است بدین نام و لقب شهرت یافته است. وی در جنگ‌های صفین و جمل حضور داشته و در جنگ جمل(اولین جنگ زمان خلافت امیر المومنین) پرچمدار سپاه حضرت(ع) بوده است.
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج2، ص241 و 117(کلینی: 329)
9- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ بُندَارَ عَنْ إِبرَاهِیمَ بْنِ إِسحَاقَ عَنْ سَهْلِ بْنِ الحَارِثِ عَنِ الدِّلهَاثِ مَولَى الرِّضَا قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا یَقُولُ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ نَبِیِّهِ فَمُدَارَاةُ النَّاسِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ نَبِیَّهُ (ص) بِمُدَارَاةِ النَّاسِ فَقَالَ خُذِ العَفوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ و اعرض عن الجاهلین(اعراف:199) ...
امام رضا علیه السلام: یکی از خصوصیات و سنت های پیغمبر که انسان مومن باید داشته باشد مدارا با مردم است؛ خداوند عز و جل پیامبرش را به مدارا با مردم امر فرمود آنجا که می فرماید: ببخش و به خوبی امر کن و از نادان ها اعراض کن.... (اعراف:99)
4- أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ حَمزَةَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَمَرَنِی رَبِّی بِمُدَارَاةِ النَّاسِ کَمَا أَمَرَنِی بِأَدَاءِ الفَرَائِضِ(الحدیث صحیح).
پیامبر(ص): پروردگارم مرا به مدارا با مردم امر فرمود، همانطور که مرا به انجام واجبات(یا نمازهای پنجگانه) امر فرمود.
وسائل الشیعة، ج5، ص 54(حر عاملی:1104)
الحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الدَّیْلمِیُّ فِی الْإِرشَادِ قَالَ: کان النبیُّ (ص) خفیفَ المؤونة.
پیامبر اکرم (ص) کم هزینه بودند.
