صبر زیبا؛ گلایه نکردن پیش مردم

1. فَاصْبِرْ صَبراً جَمِیلاً (5) إِنَّهُمْ یَرَونَهُ بَعِیداً (6) وَ نَراهُ قَرِیباً (7)

بنا بر این[ای پیامبر] صبر زیبا داشته باش/ زیرا آنها آن روز(قیامت) را دور می ‏بینند/ و ما آن را نزدیک می ‏بینیم!

2. فَصَبْرٌ جَمِیلٌ...(18 و 83 : یوسف) [حضرت یعقوب:] ...من صبر خواهم کرد، صبرى زیبا...

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌2، ص93(کلینی:329):

أَبُو عَلِیٍّ الْأَشعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الجَبَّارِ عَنْ أَحمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمرٍ عَنْ جَابِرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعفَرٍ ع یَرحَمُکَ اللَّهُ مَا الصَّبْرُ الجَمِیلُ قَالَ ذَلِکَ صَبْرٌ لَیسَ فِیهِ شَکوَى إِلَى النَّاسِ.

روای می گوید به امام محمد باقر علیه السلام عرض کردم: رحمت خداوند بر شما، صبر زیبا چیست؟ فرمودند: صبری که در آن، نزد مردم گلایه نشود.

معنای تاسف و غضب الهی

شخصی از امام صادق علیه السلام درباره آیهء شریفه "فَلَمّا آسَفونا انتَقَمنا مِنهم و أغرقناهم اجمعین"؛ چون ما را متاسف و غضبناک کردند، از ایشان انتقام گرفتیم و همه را غرق کردیم( زخرف:۵۵)

سوال نمود، حضرت چنین پاسخ دادند:

 إنَّ اللّهَ عَزّوجلّ لایَأسَفُ کَاَسَفِنا، ولکِنَّهُ خَلَقَ اَولیاءَ لِنَفسِهِ یَأسَفونَ و یَرضَونَ و هُم مَخلوقونَ مَربوبونَ، فَجَعَلَ رِضاهُم رِضا نَفسِهِ و سَخَطَهُم سَخَطَ نَفسِهِ، لِانَّهُ جَعَلَهم الدُّعاةَ اِلَیهِ و الاَدِلّاءِ عَلیه، فلذلکَ صاروا کَذلِکَ…

 خدای عزوجل مانند ما بندگان افسوس نمی خورد؛ ولی او اولیائی برای خودش آفریده است که آنها افسوس می خورند و خشنود می گردند و آنها مخلوق هستند و پرورده پروردگار. آنگاه خداوند خشنودی ایشان را خشنودی خود و ناخشنودی آنها را ناخشنودی خود قرار داده است؛ زیرا خودش آنها را دعوت کنندگان به سوی خود و راهنمایان به سمت خود قرار داده است؛ پس به همین جهت، چنان مقامی را دارند...

منبع: الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏1، ص: 144، کتاب التوحید، باب النوادر، ح۶

پی نوشت:

معناشناسی توکل

.... فَإِذا عَزَمتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ (آل عمران:159

.... هنگامى که تصمیم قاطع و جدی گرفتی بر خدا توکل و اعتماد کن؛ زیرا خداوند متوکلین را دوست دارد.

مقدس اردبیلی: ...التوکّلُ بهذا المعنى یعنی تفویضَ الأمر إلى اللّه(زبدة البیان فی أحکام القرآن،ص: 334)؛ توکل یعنی واگذاری کار به خداوند.

آ. مکارم شیرازی: در حدیثى از پیغمبر اکرم ص نقل شده است که هنگامى که یک نفر عرب، پاى شتر خود را نبسته بود و آن را بدون محافظ رها ساخته بود و این کار را نشانه توکل بر خدا می دانست به او فرمود: إعقِلها و تَوکَّل: یعنى پایش را ببند و سپس توکل کن(تفسیر نمونه، ذیل این آیه).

ابن فارس: الواو و الکاف و اللام: أصلٌ صحیحٌ یدلُّ على اعتمادِ غیرِکَ فى أمرک و التوکُّل منه، و هو إظهار العَجْز فى الأمر و الاعتمادُ على غیرک(معجم مقائیس اللغة، ج‌6، ص: 136).

فخر الدین طریحی: التوکل: إظهار العجز و الإعیاء(مجمع البحرین، ج‌5، ص: 493).

● اصل توکل به معنای اظهار ناتوانی و عجز در کاری و واگذاری آن به دیگری است.

تعبیر معروف " و علیه التُکلان" یعنی توکل بر خدا.

وکیل به شخص موثق و مورد اعتمادی اطلاق میشود که موکل، کارها و امور خود را به او واگذار میکند.

موضع یهودیان و مسیحیان معاصر پیامبر نسبت به مسلمانان

لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَداوَةً لِلَّذِینَ آمَنُوا الْیهُودَ وَ الَّذِینَ أَشرَکُوا وَ لَتَجِدَنَّ أَقرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ قالُوا إِنَّا نَصارى‏ ذلِکَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّیسِینَ وَ رُهْباناً وَ أَنَّهُمْ لا یَستَکْبِرُونَ (82)

بطور مسلم یهود و مشرکان را دشمنترین مردم نسبت به مؤمنان خواهى یافت، ولی آنها را که می گویند مسیحى هستیم نزدیکترین دوستان به مؤمنان مى یابى، این به خاطر آن است که در میان آنها افرادى دانشمند و تارک دنیا هستند و آنها [در برابر حق] تکبر نمى ورزند...

غلو در دین مسیحیت؛ تثلیث

یا أَهلَ الْکِتابِ لا تَغْلُوا فِی دِینِکُمْ وَ لا تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ إِلاَّ الحَقَّ إِنَّمَا المَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَریَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَ کَلِمَتُهُ أَلْقاها إِلى‏ مَریَمَ وَ رُوحٌ مِنْهُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ لا تَقُولُوا ثَلاثَةٌ انتَهُوا خَیْراً لَکُمْ إِنَّمَا اللَّهُ إِلهٌ واحِدٌ سُبحانَهُ أَنْ یَکُونَ لَهُ وَلَدٌ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ وَ کَفى‏ بِاللَّهِ وَکِیلاً (نساء: 171).

تفسیر نمونه، ج‏4، ص 224:

اى اهل کتاب در دین خود غلو نکنید و درباره خدا غیر از حق نگوئید. مسیح، عیسى بن مریم، فقط فرستاده خدا و کلمه [و مخلوق] او است، که او را به مریم القا نمود و روحى از طرف او بود، بنا بر این ایمان به خدا و پیامبران او بیاورید و نگوئید [خداوند] سه ‏تا است، دست بردارید که برای شما بهتر است، خدا تنها معبودِ یگانه است، او منزه است که فرزندى داشته باشد؛ آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است از آن او است؛ و براى تدبیر و سرپرستى آنها خداوند کافى است.

● گرچه بعضى خواسته اند از این تعبیر(روح منه) سوء استفاده کنند که عیسى علیه السلام جزئى از خداوند بود و تعبیر" منه" را گواه بر این پنداشته اند، ولى میدانیم که" مِن" در این گونه موارد براى تبعیض نیست، بلکه به اصطلاح" من" نَشویه است که بیان سرچشمه و منشا پیدایش چیزى میباشد.

یک نقل تاریخی:

" هارون الرشید" طبیبى نصرانى داشت که روزى با" على بن حسین واقدى" که از دانشمندان اسلام بود مناظره کرد و گفت: در کتاب آسمانى شما آیه اى وجود دارد که مسیح علیه السلام را جزئى از خداوند معرفى کرده سپس آیه فوق را تلاوت کرد،" واقدى" بلافاصله در پاسخ او این آیه از قرآن را تلاوت نمود.

وَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً مِنْهُ:

" آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است را مسخر شما کرده و همه از ناحیه اوست" و اضافه کرد که اگر کلمه" من" جزئیت را برساند باید تمام موجودات زمین و آسمان طبق این آیه جزئى از خدا باشند، طبیب نصرانى با شنیدن این سخن مسلمان شد هارون الرشید از این جریان خوشحال گشت و به واقدى جایزه قابل ملاحظه اى داد... .

توحید در تثلیث

لقَدْ کَفَرَ الَّذِینَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمسِیحُ ابْنُ مَریَمَ ... (مائده17 و 72) لَقَدْ کَفَرَ الَّذِینَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ ثالِثُ ثَلاثَةٍ وَ ما مِنْ إِلهٍ إِلاَّ إِلهٌ واحِدٌ ...(مائده :74)

آنها که گفتند خداوند همان مسیح بن مریم است بطور مسلم کافر شدند.../ آنها که گفتند "الله" یکى از سه خدا است، بطور مسلم کافر شدند با اینکه معبودى جز معبود یگانه نیست.. ..

تفسیر نمونه، ج‏5، ص35:

بسیارى از مفسران مانند طبرسى در مجمع البیان و شیخ طوسى در تبیان و فخر رازى و قرطبى در تفسیر خود چنین تصور کرده ‏اند که آیه قبل(72) درباره فرقه ‏اى از مسیحیان به نام یعقوبیه است که خدا را با مسیح علیه السلام متحد مى ‏دانند، ولى این آیه(73) درباره فرقه دیگرى به نام" ملکانیه" و" نسطوریه" است که قائل به خدایان سه‏ گانه ‏اند، اما همانطور که سابقا هم گفتیم این برداشت از مسیحیت با حقیقت تطبیق نمى کند؛ زیرا اعتقاد به تثلیث در میان همه مسیحیان عمومیت دارد، همانطور که اعتقاد به توحید و یگانگى خدا در میان ما مسلمانان قطعى و مسلم است، منتها آنها در عین اینکه خدایان را حقیقتا سه‏ گانه میدانند، یگانه حقیقى نیز میدانند و به اعتقاد آنها سه واحد حقیقى یک واحد حقیقى را تشکیل میدهند!

خدا بودن مسیح و تثلیث معبود!

خدا بودن مسیح و تثلیث معبود!

لقَدْ کَفَرَ الَّذِینَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ المَسِیحُ ابْنُ مَریَمَ ... (مائده17 و 72) لَقَدْ کَفَرَ الَّذِینَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ ثالِثُ ثَلاثَةٍ وَ ما مِنْ إِلهٍ إِلاَّ إِلهٌ واحِدٌ ...(مائده :74)

آنها که گفتند خداوند همان مسیح بن مریم است بطور مسلم کافر شدند/ آنها که گفتند خداوند یکى از سه خدا است، بطور مسلم کافر شدند با اینکه معبودى جز معبود یگانه نیست.. ..

المیزان علامه طباطبایی؛ ذیل آیه72؛ ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی

خدایان سه گانه[1]: 1- پدر 2- پسر 3- روح؛ یعنى کلمه اللَّه بر هر یک از این سه چیز منطبق است، چون در ابواب مختلف انجیل‏ها زیاد به چشم می ‏خورد اینکه: اب، اله است، ابن، اله است و روح، اله است....

عجیب اینجا است که بسیارى از مبلغین مسیحى به این حقیقت اعتراف کرده و در باره این عقیده که جزو اولیات دین مسیح است مى‏گویند: این مطلب از مسائل لا ینحلى است که از مذاهب پیشینیان به یادگار مانده، و گرنه بحسب موازین علمى درست در نمی ‏آید.

 ما با کمال تعجب از آنها می پرسیم با این اعتراف پس چرا دست از آن بر نمی ‏دارید؟...

چگونگى اعتقاد به تثلیث در میان عوام نصاری

پیامبر مهربانی ها(2)

فَلَعَلَّکَ باخِعٌ نَفسَکَ عَلى‏ آثارِهِمْ إِنْ لَمْ یُؤْمِنُوا بِهذَا الحَدِیثِ أَسَفاً(کهف:6)

انگار میخواهی(ممکن است) به خاطر این مردم اگر به قرآن ایمان نیاورند، از شدت تاسف و غم، خود را دق مرگ کنی!

بُخوع: هلاک کردن ، دق مرگ کردن

- این آیه نیز بیانگر دلسوزی و دغدغه پیامبر به هدایت و ایمان مردم است.

- حدیث یعنی نو و تازه و احتمالا به نو و تازه بودن قرآن در همه اعصار و ادوار اشاره دارد.

پیامبر مهربانی ها(1)

لَعَلَّکَ باخِعٌ نَفسَکَ أَلّا یَکُونُوا مُؤْمِنِینَ(شعراء:3)

انگار می خواهی(ممکن است) خود را هلاک کنی که [ به قرآن] ایمان نمی آورند!

- این آیه بیانگر دلسوزی و دغدغه پیامبر به هدایت و ایمان مردمان است.

- علامه طباطبایی: الغرضُ منه تسلیةُ النبیّ: غرض از این کلام، دلداری به پیامبر است(المیزان).

معناشناسی بُخوع:

از بین بردن، هلاک کردن از شدت اندوه، دق مرگ کردن

پیامبر؛ رحمة للعالمین

وَ ما أَرسَلناکَ إِلاَّ رَحمَةً لِلعالَمِینَ (انبیاء: 107)

ما تو را به عنوان رحمتی برای جهانیان فرستادیم.

علامه طباطبایی : وَ ما أَرسَلناکَ إِلَّا رَحمَةً لِلعالَمِینَ" یعنى تو رحمتى هستى که به سوى همه جماعتهاى بشرى فرستاده شده‏ اى. دلیل بر اینکه گفتیم همه جماعتها، جمع با الف و لام است، علاوه بر اینکه مقتضاى رسالت هم همین است. و اما اینکه چطور رحمت براى همه اهل دنیا است؟ جهتش این است که دینى آورده که در اخذ به آن سعادت اهل دنیا در دنیا و آخرتشان تامین است. آرى آن جناب (ص) رحمت براى اهل دنیا است از جهت آثار حسنه‏اى که از قیام او به دعوت حقه‏اش در مجتمعات بشرى به راه افتاد که اگر وضع زندگى بشر آن روز را قبل از اینکه آن جناب مبعوث شود در نظر بگیریم و با وضعى که پس از قیام او به خود گرفت مقایسه کنیم کاملا روشن می ‏گردد(المیزان؛ ذیل این آیه).