معناشناسی ثار الله- الوتر الموتور- قتیل العبرات- قتیل الله

1- ثَأر بر وزن حدس دو معنا دارد: الف- خون خواهی، ب- خون(الثأر بالهمز الدم و طلب الدم). تعبیر ثار الله یعنی کسی که خداوند خون خواه اوست و انتقام خون او را از دشمنانش میگیرد؛ خونِ خدا (الکافی -ط - دار الحدیث؛ ج‌7، ص: 655، ) یا کسی که خونش در راه خدا ریخته شده و خداوند بوسیله امام زمان انتقامش را میگیرد(روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه؛ ج‌5، ص: 428). الثأر: الطلب بالدم .. ثأر فلان لقتیله، أی: قَتل قاتلَه، یثأر(کتاب العین؛ ج‌8، ص: 236)

2- وتر موتور: وتر به کسر و فتح واو یعنی فرد؛ یگانه در کمال و فضل در عصر خودش یا در محبت خدا یا عندالله و مَوتور یعنی کسی که امکان انتقام خون مقتول خود را نیافته است. (الکافی (ط - دار الحدیث)؛ ج‌9، ص: 309؛ روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه؛ ج‌5، ص: 428. فیض کاشانی: وتر یعنی کسی که انتقام خونش گرفته نشده و مَوتور یعنی کسی که انتقام خون بستگانش را نگرفته است(الوافی؛ ج‌14، 1489)

3- قتیل العبرات: قتیل: کشته؛ عَبَرات: اشک ها؛ قتیل العبرات یعنی به قتل رسیده ای که بر او اشک ریخته میشود و طبق خود حدیث یعنی به قتل رسیده ای که هر مومنی که او را یاد میکند بر او اشک میریزد.(بحار الانوار و ملاذ الأخیار علامه مجلسی)

4- قوله علیه السلام:" یا قتیل الله" أی المقتول لله و فی سبیله أو الذی هو تعالى طالبُ دمه و ثأره: کشته راه خدا یا کسی که خدا خون خواه اوست(مرآة العقول؛ ج‌18، ص: 298)

لَعَمْرُکَ إِنَّهُمْ لَفِی سَکْرَتِهِمْ یَعْمَهُونَ(حجر:72)

لَعَمْرُکَ إِنَّهُمْ لَفِی سَکرَتِهِمْ یَعمَهُونَ(حجر:72): به جانت سوگند...، به عمرت قسم که آنها در مستی خود سرگردانند.

ماه محرم و خاندان پیامبر علیهم السلام

الأمالی( للصدوق)، النص ؛ ص128(متوفای381)

حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی مَحْمُودٍ قَالَ قَالَ الرِّضَا إِنَّ الْمُحَرَّمَ شَهْرٌ کَانَ أَهْلُ الْجَاهِلِیَّةِ یُحَرِّمُونَ فِیهِ الْقِتَالَ فَاسْتُحِلَّتْ فِیهِ دِمَاؤُنَا وَ هُتِکَ فِیهِ حُرْمَتُنَا وَ سُبِیَ فِیهِ ذَرَارِیُّنَا وَ نِسَاؤُنَا وَ أُضْرِمَتِ النِّیرَانُ فِی مَضَارِبِنَا وَ انْتُهِبَ مَا فِیهَا مِنْ ثَقَلِنَا وَ لَمْ تُرْعَ لِرَسُولِ اللَّهِ حُرْمَةٌ فِی أَمْرِنَا إِنَّ یَوْمَ الْحُسَیْنِ أَقْرَحَ جُفُونَنَا وَ أَسْبَلَ دُمُوعَنَا وَ أَذَلَّ عَزِیزَنَا بِأَرْضِ کَرْبٍ وَ بَلَاءٍ وَ أَوْرَثَتْنَا [یَا أَرْضَ کَرْبٍ وَ بَلَاءٍ أَوْرَثْتِنَا] الْکَرْبَ [وَ] الْبَلَاءَ إِلَى یَوْمِ الِانْقِضَاءِ فَعَلَى مِثْلِ الْحُسَیْنِ فَلْیَبْکِ الْبَاکُونَ فَإِنَّ الْبُکَاءَ یَحُطُّ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ ثُمَّ قَالَ علیه السلام کَانَ أَبِی إِذَا دَخَلَ شَهْرُ الْمُحَرَّمِ لَا یُرَى ضَاحِکاً وَ کَانَتِ الْکَآبَةُ تَغْلِبُ عَلَیْهِ حَتَّى یَمْضِیَ مِنْهُ عَشَرَةُ أَیَّامٍ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْعَاشِرِ کَانَ ذَلِکَ الْیَوْمُ یَوْمَ مُصِیبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُکَائِهِ وَ یَقُولُ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی قُتِلَ فِیهِ.

امام علی بن موسی الرضا علیه السلام: محرم ماهی است که اهل جاهلیت، جنگ در آن را حرام میدانستند ولی خون ما در آن حلال شد و حرمت ما نگه داشته نشد و فرزندان و زنان ما[اهل بیت] را به اسارت بردند و خیمه هایمان به آتش کشیده شد و وسایل و خادمینمان غارت شد و حرمت پیامبر در مورد ما رعایت نشد. روز حسین، پلک هایمان را مجروح کرد و اشکمان را درآورد و عزیزمان را در سرزمین کرب و بلاء ذلیل کرد و بلا و غم شدیدی را تا پایان عمر برای ما به ارث گذاشت. گریه کنندگان، بر مثل حسین باید گریه کنند؛ چرا که گریه، گناهان کبیره را می ریزد. سپس فرمودند: وقتی ماه محرم می رسید، دیده نمی شد که پدرم بخندد  و حزن و اندوه بر ایشان غلبه می کرد تا ده روز از محرم می گذشت و چون روز دهم می شد آن روز، روز مصیبت و حزن و گریه ایشان بود و می فرمودند: این روز، روزی است که امام حسین در آن کشته شد.

متاثر شدن از ظلم به اهل بیت علیهم السلام؛ نَفَس المهموم

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌2، ص: 226(کلینی، 329)

16- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى جَمِیعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدِ بْنِ غَزْوَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ عَنْ عِیسَى بْنِ أَبِی مَنْصُورٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ یَقُولُ نَفَسُ الْمَهْمُومِ لَنَا الْمُغْتَمِّ لِظُلْمِنَا تَسْبِیحٌ وَ هَمُّهُ لِأَمْرِنَا عِبَادَةٌ وَ کِتْمَانُهُ لِسِرِّنَا جِهَادٌ فِی سَبِیلِ اللَّهِ قَالَ لِی مُحَمَّدُ بْنُ سَعِیدٍ اکْتُبْ هَذَا بِالذَّهَبِ فَمَا کَتَبْتَ شَیْئاً أَحْسَنَ مِنْهُ.

________________________________________
کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب، الکافی (ط - الإسلامیة)، 8 جلد، دار الکتب الإسلامیة، تهران - ایران، چهارم، 1407 ه‍ ق

امام صادق علیه السلام:اگر کسی به خاطر ظلمی که به ما شده غمگین و ناراحت شود، نفسش تسبیح و اهتمامش به امر ما عبادت و پنهان کردن سر ما جهاد در راه خدا است. راوی میگوید: محمد بن سعید به من گفت: این حدیث را با طلا بنویس که بهتر از این چیزی ننوشته ای.

 

تعبیر بأبی انت و امی: پدر و مادرم به فدایت

تعبیر بأبی انت و امی: پدر و مادرم به فدایت

مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ ج‌3، ص: 196(1110)

" بأبی و أمی أنت" معترضة و الأصل فُدیتَ بأبی و أمی بصیغة مخاطب مجهول، فحُذف الفعلُ و أُخِّر الضمیرُ المتصل فجُعل منفصلا

شهادت امام حسین و قلوب مومنین؛ قتیل العبرات

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ ج‌10، ص: 318(محدث نوری، متوفای1320)

12084- 13 مَجْمُوعَةُ الشَّهِیدِ، نَقْلًا مِنْ کِتَابِ الْأَنْوَارِ لِأَبِی عَلِیٍّ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِی هَرَاسَةَ الْبَاهِلِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ إِسْحَاقَ الْأَحْمَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ إِسْحَاقَ الْأَنْصَارِیُّ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ نَظَرَ النَّبِیُّ إِلَى الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ هُوَ مُقْبِلٌ فَأَجْلَسَهُ فِی حِجْرِهِ وَ قَالَ إِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ حَرَارَةً فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لَا تَبْرُدُ أَبَداً ثُمَّ قَالَ  بِأَبِی قَتِیلُ کُلِّ عَبْرَةٍ قِیلَ وَ مَا قَتِیلُ کُلِّ عَبْرَةٍ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ لَا یَذْکُرُهُ مُؤْمِنٌ إِلَّا بَکَى.‌

● پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله به حسین بن علی علیهما السلام نگاه کرد و ایشان به سمت حضرت آمد و حضرت او را در دامان خود نشاندند و فرمودند : به خاطر کشته شدن حسین، حرارت و گرمایى در دلهاى مؤمنین است که هرگز سرد و خاموش نمى شود، سپس پیامبر فرمودند: پدرم فدای قتیل العَبَرات[ = کشته هر اشکی]. سوال شد ای فرستاده خدا! قتیلُ العبرات یعنی چه؟ فرمود: هیچ مومنی به یاد او نمی افتد مگر اینکه گریه می کند و اشک می ریزد.

 

 

کیفیت صلوات و مراد از آل محمد؛ مراد از آل محمد

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص: 158؛ شیخ صدوق(متوفای 381):

وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَى السَّابَاطِیِّ قَالَ کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقَالَ رَجُلٌ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَا هَذَا لَقَدْ ضَیَّقْتَ عَلَیْنَا أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ أَهْلَ الْبَیْتِ خَمْسَةٌ أَصْحَابُ الْکِسَاءِ فَقَالَ الرَّجُلُ کَیْفَ أَقُولُ قَالَ قُلِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَنَکُونَ نَحْنُ وَ شِیعَتُنَا قَدْ دَخَلْنَا فِیهِ‌.

عمار ساباط: نزد امام صادق علیه السلام بودم پس کسی گفت: اللهم صل علی محمد و اهل بیت محمد. امام صادق به او گفت: بر ما تنگ گرفتی(ما را در مضیقه گذاشتی)! مگر نمیدانی که اهل بیت پنج نفرند که همان اصحاب کساء اند. آن مرد گفت: پس چگونه صلوات بفرستم؟ فرمود: بگو: "اللهم صل علی محمد و آل محمد" تا ما و شیعیان ما داخل در آن باشیم.

● به حکم کلام شریف پیامبر(ص) که أنا و علی أبوا هذه الاُمّة، شیعیان فرزندان و جزو خاندان(آل) پیامبراند و کلام بالا هم موید آن است.

علت غیبت امام زمان علیه السلام

علل الشرائع، ج‌1، ص 245(شیخ صدوق، متوفای 381):

حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُبْدُوسٍ النَّیْسَابُورِیُّ الْعَطَّارُ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَیْبَةَ النَّیْسَابُورِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا حَمْدَانُ بْنُ سُلَیْمَانَ النَّیْسَابُورِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْمَدَائِنِیُّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ‌ الْهَاشِمِیِّ قَالَ سَمِعْتُ الصَّادِقَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ یَقُولُ: إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیْبَةً لَا بُدَّ مِنْهَا، یَرْتَابُ فِیهَا کُلُّ مُبْطِلٍ فَقُلْتُ لَهُ وَ لِمَ؟ جُعِلْتُ فِدَاکَ. قَالَ لِأَمْرٍ لَمْ یُؤْذَنْ لَنَا فِی کَشْفِهِ لَکُمْ.... إِنَّ وَجْهَ الْحِکْمَةِ فِی ذَلِکَ لَا یَنْکَشِفُ إِلَّا بَعْدَ ظُهُورِهِ.... یَا ابْنَ الْفَضْلِ إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ أَمْرٌ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ وَ سِرٌّ مِنْ سِرِّ اللَّهِ وَ غَیْبٌ مِنْ غَیْبِ اللَّهِ وَ مَتَى عَلِمْنَا أَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَکِیمٌ صَدَّقْنَا بِأَنَّ أَفْعَالَهُ کُلَّهَا حِکْمَةٌ وَ إِنْ کَانَ وَجْهُهَا غَیْرَ مُنْکَشِفٍ لَنَا‌.

امام صادق علیه السلام: حضرت صاحب الامر ناگزیر غیبتی خواهند داشت که در آن اهل باطل، دچار شک و تردید میشوند. به ایشان عرض کردم: فدایت شوم چرا؟ فرمودند: به خاطر امری است که اجازه پرده برداشتن از آن و بازگوکردنش به ما داده نشده است و حکمتش تنها بعد از ظهور ایشان معلوم می شود... ای ابن فضل! این امر، یک امر و سر الهی و امری غیبی است و وقتی بدانیم که خداوند حکیم است تصدیق میکنیم که همه کارهای او حکمت است هرچند دلیلش برای ما معلوم نباشد.

دعای شب هر عیدی و شب جمعه

المصباح، ص647(ابراهیم کفعمی، متوفای 905):

.... ثُمَّ قُلْ عَشْراً فِی کُلِّ لَیْلَةِ عِیدٍ وَ کُلِّ لَیْلَةِ جُمُعَةٍ أَیْضاً؛ یَا دَائِمَ الْفَضْلِ عَلَى الْبَرِیَّةِ یَا بَاسِطَ الْیَدَیْنِ بِالْعَطِیَّةِ یَا صَاحِبَ الْمَوَاهِبِ السَّنِیَّةِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ خَیْرِ الْوَرَى سَجِیَّةً وَ اغْفِرْ لَنَا یَا ذَا الْعُلَى فِی هَذِهِ الْعَشِیَّةِ.

در شب هر عیدی و شب جمعه 10 بار بگو:

 ای کسی که دائما بر مخلوقات تفضل میکنی! ای کسی که دو دستش را به بخشش و عطا گشوده! ای دارای موهبتهای عالی! بر محمد و آل محمد که بهترین مخلوقات از حیث فطرت اند رحمت و درود بفرست و ما را در این شامگاه بیامرز.

هبة الله؛ وصی حضرت آدم

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌8، ص: 114(کلینی، متوفای329):

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ ... فَانْطَلَقَ آدَمُ فَوَجَدَ هَابِیلَ قَتِیلًا فَقَالَ آدَمُ لُعِنْتِ مِنْ أَرْضٍ کَمَا قَبِلْتِ دَمَ هَابِیلَ وَ بَکَى آدَمُ عَلَى هَابِیلَ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً ثُمَّ إِنَّ آدَمَ سَأَلَ رَبَّهُ وَلَداً فَوُلِدَ لَهُ غُلَامٌ فَسَمَّاهُ هِبَةَ اللَّهِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَهَبَهُ لَهُ.

امام محمد باقر علیه السلام:... و حضرت آدم رفت و هابیل را کشته یافت و خطاب به آن قطعه از زمین فرمود: لعنت بر تو که خون هابیل را پذیرفتی و 40 شب بر هابیل گریه کرد، سپس از پروردگارش خواست به او فرزندی بدهد پس فرزند پسری برایش به دنیا آمد و او را هبة الله نامید چون خداوند او را به وی هبه[ = هدیه] کرد.

● علت قتل هابیل به دست قابیل حسادت او بود.

● محمد صالح مازندرانی متوفای1081 : هبة الله همان شیث وصی حضرت آدم علیه السلام است(شرح کافی، ج11، ص431).