داستان قابیل و هابیل؛ تمام گناهان مقتول بر گردن قاتل

وَ اتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ ابْنَیْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبا قُرْباناً فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِما وَ لَمْ یُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قالَ لَأَقْتُلَنَّکَ قالَ إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ (27) لَئِنْ بَسَطْتَ إِلَیَّ یَدَکَ لِتَقْتُلَنِی ما أَنَا بِباسِطٍ یَدِیَ إِلَیْکَ لِأَقْتُلَکَ إِنِّی أَخافُ اللَّهَ رَبَّ الْعالَمِینَ (28) إِنِّی أُرِیدُ أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمِی وَ إِثْمِکَ فَتَکُونَ مِنْ أَصْحابِ النَّارِ وَ ذلِکَ جَزاءُ الظَّالِمِینَ (29).

داستان دو فرزند آدم را به حق بر آنها بخوان، هنگامى که هر کدام عملى براى تقرب [به پروردگار] انجام دادند[هابیل قوچی و قابیل زراعتی به عنوان قربان در نظر گرفتند] اما از یکى پذیرفته شد و از دیگرى پذیرفته نشد[قابیل به هابیل] گفت: بخدا سوگند تو را خواهم کشت [هابیل] گفت [من چه گناهى دارم؛ زیرا] خدا تنها از پرهیزکاران میپذیرد! اگر تو براى کشتن من دست دراز کنى من دست به قتل تو نمى گشایم؛ چون از پروردگار جهانیان میترسم! من مى‏خواهم با گناه من و خودت برگردی و از دوزخیان گردى و همین است سزاى ستمکاران!

أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ الْحَلَبِیِّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْهُ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً أَثْبَتَ اللَّهُ تَعَالَى عَلَیْهِ جَمِیعَ الذُّنُوبِ وَ بَرِئَ الْمَقْتُولُ‌ مِنْهَا وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى أُرِیدُ أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمِی وَ إِثْمِکَ فَتَکُونَ مِنْ أَصْحابِ النّارِ‌.

امام محمد باقر علیه السلام: هر کس مومنی را عمدا بکشد خداوند تمام گناهان [ مقتول] را به دوش او می اندازد و مقتول از گناهان تبرئه و پاک میشود و این همان سخن خداست که: أرید أن تبوء... .

ناشکری انسان

قُتِلَ الْإِنْسانُ ما أَکْفَرَهُ (عبس:17)

مرگ بر انسان، چقدر ناسپاس است!

آیات نازل شده در 24 ذی الحجه

 

معروف است که آیات "تطهیر"، "مباهله" و "ولایت" در روز 24 ذی الحجه نازل شده است.

منظور از آیه ولایت، آیه 55 سوره مائده است که در شان امیر المومنین بعد از صدقه دادن در هنگام رکوع نازل شد:

إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ.

سرپرست و رهبر و ولی امر شما تنها خدا و پیامبر او است و آنها که ایمان آورده‏ اند و نماز را بر پا می ‏دارند و در حال رکوع زکات می پردازند.

آیه مباهله و 24 ذی الحجه

فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکاذِبِینَ (آل عمران؛61)

هر گاه بعد از علمی که[درباره مسیح] به تو رسیده، کسانى با تو محاجه کنند، به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را، ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود، آن گاه مباهله کنیم، و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.

سکوت و کنترل زبان(2)

الأمالی، ص: 535؛ شیخ طوسی(متوفای460)

یَا أَبَا ذَرٍّ ...  إِمْلَاءُ الْخَیْرِ خَیْرٌ مِنَ السُّکُوتِ، وَ السُّکُوتُ خَیْرٌ مِنْ إِمْلَاءِ الشَّرِّ.

یَا أَبَا ذَرٍّ، لَا تُصَاحِبْ إِلَّا مُؤْمِناً، وَ لَا یَأْکُلْ طَعَامَکَ إِلَّا تَقِیٌّ، وَ لَا تَأْکُلْ طَعَامَ الْفَاسِقِینَ.

یَا أَبَا ذَرٍّ، اتْرُکْ فُضُولَ الْکَلَامِ، وَ حَسْبُکَ مِنَ الْکَلَامِ مَا تَبْلُغُ بِهِ حَاجَتَکَ.

یَا أَبَا ذَرٍّ، کَفَى بِالْمَرْءِ کَذِباً أَنْ یُحَدِّثَ بِکُلِّ مَا سَمِعَهُ.

یَا أَبَا ذَرٍّ، مَا مِنْ شَیْ‌ءٍ أَحَقَّ بِطُولِ السِّجْنِ مِنَ اللِّسَانِ.

پیامبر(ص): ای اباذر! حرف خوب از سکوت و سکوت از حرف بد بهتر است.

جهل به قبله

سؤال: اگر انسان در وضعیتی باشد که اصلاً جهت قبله را نداند و گمانش نیز به هیچ طرف نرود، وظیفه اش نسبت به نماز چیست، یعنی به کدام جهت نماز بخواند؟

آیات عظام امام خمینی، صافی، فاضل و نوری همدانی: اگر وقت تنگ نیست باید به چهار طرف نماز بخواند(رساله دانشجویی).

آیات عظام سیستانی، مکارم، وحید: نماز به یک طرف کافی است اگرچه بهتر است(احتیاط مستحب) به چهار طرف خوانده شود(رساله دانشجویی)

آیت الله خامنه ای: در مفروض سؤال بنا بر احتیاط[واجب] باید به چهار طرف نماز بخواند و اگر برای چهار نماز وقت ندارد، به هر اندازه که وقت دارد، نماز بخواند(اجوبة الاستفتائات؛ سوال368).

آیت الله بهجت: در صورت عدم ظنّ عقلایی در تشخیص قبله، احتیاط در چهار طرف مى نماید، یا در هر قدر از آن که وقت کافى باشد بدون حرج(سایت نشر آثار ایشان).

نکته: در صورت عدم حصول یقین و اطمینان، ظن و گمان هم در تشخیص قبله کافی است(همه مراجع) و در صورت عدم حصول گمان باید به فتاوای بالا عمل کرد.

همنشین خوب

الأمالی، ص: 535؛ شیخ طوسی(متوفای460)

یَا أَبَا ذَرٍّ، الْجَلِیسُ الصَّالِحُ خَیْرٌ مِنَ الْوَحْدَةِ، وَ الْوَحْدَةُ خَیْرٌ مِنْ جَلِیسِ السَّوْءِ

ای اباذر! همنشین خوب از تنهایی بهتر است و تنهایی از همنشین بد، بهتر است.

صمت و سکوت(1)

وجود مبارک امام رضا(سلام الله علیه) فرمود: «إنّ الصَّمْتَ بابٌ مِن أبواب الحکمة» «صَمْت» یعنی سکوت. خیلی از ماها باید درس سکوت بخوانیم که چه وقت ساکت باشیم، چقدر حرف بزنیم و چطور حرف بزنیم. مگر آدم همیشه حرف می‌زند؟! هر جا حرف می‌زند؟! هر طور که دلش خواست سخن می‌گوید؟! در حالی که حرف را به اندازه ضرورت می‌زنند قهراً فکرکرده حرف می‌زنند نه بیجا.

یکی از آداب حکیم شدن همین خاموش بودن، بجا سخن گفتن، کم سخن گفتن و مانند آن است.

به ما گفته‌اند کم حرف بزن و وقتی هم که می‌خواهی حرف بزنی هم خوب حرف بزن و هم حرفِ خوب بزن برای اینکه تو داری املا می‌کنی و فرشته‌ها دارند می‌نویسند، إِنَّ عَلَیْکُمْ لَحَافِظِینَ؛ کِرَاماً کَاتِبِینَ؛ لذا مواظب باشید که خوب املا کنید.

منبع : (درس اخلاق تابستان 94 روستای احمدآباد؛ آیت الله جوادی آملی )

رقیب و عتید؛ فرشتگان مراقب و آماده ثبت و ضبط اعمال و اقوال

● إِذْ یَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّیانِ عَنِ الْیَمِینِ وَ عَنِ الشِّمالِ قَعِیدٌ/ ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ (ق؛17 و 18)

به خاطر بیاورید هنگامى را که دو فرشته سمت راست و چپ انسان که مراقب و ملازم او هستند اعمال او را گرفته و ثبت و ضبط می کنند؛ هیچ سخنى را انسان تلفظ نمی ‏کند و بر زبان نمی آورد مگر اینکه نزد او فرشته‏اى مراقب و آماده براى انجام ماموریت است.

● غالب مفسران معتقدند که "رقیب" و "عتید" همان دو فرشته‏اى است که در آیه قبل به عنوان "متلقیان" از آنها یاد شده است، فرشته سمت راست نامش" رقیب" و فرشته سمت چپ نامش" عتید" است، گرچه آیه مورد بحث صراحتى در این مطلب ندارد، ولى با ملاحظه مجموع آیات چنین تفسیرى بعید به نظر نمی ‏رسد( تفسیر نمونه، ج‏22، ص: 250).

ادعیه و اذکار خروج از منزل و مسافرت

مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج‌12، ص: 319؛ علامه محمد باقر مجلسی

1. ابوحمزه: امام صادق علیه السلام را دیدم که وقتی میخواهد از منزل خارج شود در کنار درب ایستاده و لبانش را تکان میدهد، به ایشان گفتم: موقع خروج از منزل دیدم که لبانتان را تکان میدهید، آیا چیزی گفتید؟ فرمودند: بله، انسان وقتی میخواهد از منزل خارج شود:

 3 بار بگوید اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ، و 3 بار بگوید: بِاللَّهِ أَخْرُجُ وَ بِاللَّهِ أَدْخُلُ وَ عَلَى اللَّهِ أَتَوَکَّلُ.... (این روایت با دو سند صحیح و حسن نقل شده است).

2. ابوحمزه ثُمالی: به درب خانه امام سجاد علیه السلام آمدم و هنگام خروج ایشان از منزل با ایشان برخورد کردم پس فرمودند:

بِسْمِ اللَّهِ آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ تَوَکَّلْتُ عَلَى اللّهِ، سپس فرمودند: ای اباحمزه! بنده وقتی از منزلش خارج میشود شیطان بر او عارض میشود و وقتی بگوید بسم الله، دو فرشته (راست و چپ) گویند: کفایت شدی و وقتی بگوید آمنتُ بالله گویند هدایت شدی، و وقتی بگوید توکّلتُ علی الله، گویند درامانی......(حدیث صحیح است).