حجت های الهی: حجت ظاهری و باطنی
مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج1، ص57( علامه مجلسی:1110)
- أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْأَشعَرِیُّ عَنْ بَعْضِ أَصحَابِنَا رَفَعَهُ عَنْ هِشَامِ بْنِ الحَکَمِ قَالَ قَالَ لِی أَبُو الحَسَنِ مُوسَى بْنُ جَعفَرٍ : ... یَا هِشَامُ إِنَّ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حُجَّتَیْنِ حُجَّةً ظَاهِرَةً وَ حُجَّةً بَاطِنَةً فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْأَئِمَّةُ وَ أَمَّا الْباطِنَةُ فَالْعُقُولُ یَا هِشَامُ إِنَّ العَاقِلَ الَّذِی لَا یَشغَلُ الحَلَالُ شُکرَهُ وَ لَا یَغْلِبُ الحَرَامُ صَبرَهُ(مرسل).
امام موسی کاظم علیه السلام: ای هِشام! خداوند در برابر مردم دو حجت دارد: حجت ظاهری و حجت باطنی؛ اما حجت ظاهری همان رسولان و انبیاء و ائمه علیهم السلام اند و حجت باطنی همان عقل هاست. ای هِشام! عاقل کسی است که حلال [ و کثرت نعمتها] او را از شکر بازنمی دارد و حرام بر صبرش غلبه نمی کند.
● علامه مجلسی: قوله علیه السلام و أما الباطنة فالعقول، لعل المراد بها هیهنا أی التی مناطُ التکلیف و بها یمیز بین الحق و الباطل و الحَسَنِ و القبیح.
علامه مجلسی: احتمالا مراد از عقل در اینجا، مناط تکلیف است که مکلف بوسیله آن بین حق و باطل و خوب و بد فرق میگذارد.
