چه چیزی انفاق کنیم؟

1. یسْأَلُونَکَ مَاذَا یُنْفِقُونَ ۖ قُلْ مَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَیْرٍ فَلِلوَالِدَیْنِ وَالْأَقرَبِینَ وَالْیَتَامَى وَالمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ ۗ وَمَا تَفعَلُوا مِنْ خَیرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِیمٌ(بقره:215).

از تو می پرسند چه چیزی انفاق کنند؟ بگو: هر خیری انفاق می کنید[خوب است اما] برای پدر و مادر و خویشاوندان و یتیمان و مسکین ها و در راه مانده ها باشد و هر کار خیری انجام می دهید، خداوند به آن آگاه است.

2. ... وَ یَسْئَلُونَکَ ماذا یُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیاتِ لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُونَ‌(بقره:219)

از تو سوال می کنند چه چیزی انفاق کنند؟ بگو: "عفو". اینگونه خداوند آیات را برایتان بیان می کند شاید تفکر کنید.

پی نوشت:

الف. سوال "چه چیزی انفاق شود؟" دو بار در سوره بقره تکرار شده که در یکی به آن جواب نمی دهد بلکه به چه کسانی انفاق شود پاسخ داده می شود که ظاهرا بهتر است ترتیب و اولویت در آن مراعات شود.

و در جواب پرسش دوم می فرماید: "عفو". اصل لغت عفو طبق گفته راغب قصد برداشتن چیزی است لکن درباره مراد از عفو در اینجا که در جواب "چه چیز انفاق شود" داده شده است، چند نظر وجود دارد:

 1. حد وسط یعنی نه افراط و نه تفریط بلکه میانه روی در انفاق(روایت: اَلعَفْوُ الوَسَطُ [الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌4، ص: 52])، و در تفسیر علی بن ابراهیم قمی: لا اِقتارَ وَ لا اِسرافَ: «نه سختگیرى باشد و نه اسراف). موید این قول می تواند این آیه باشد: و الَّذِینَ إِذا أَنْفقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَ لَمْ یَقْتُرُوا وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً: [بقیه صفات عباد الرحمن] و کسانی که وقتی انفاق کنند اسراف نمی کنند و سخت گیری[هم] نمی کنند و بین آن میانه روی می کنند و به طور متعارف انفاق می کنند(فرقان:67).

2. مازاد بر نیاز(تفسیر «مجمع البیان» از امام محمد باقر علیه السلام: عفو، مازاد خوراک سال است)؛ البته این بیان با اعتدال و حد وسط قابل جمع است؛ یعنی میتوان "حد وسط" را بر "مازاد نیاز" حمل کرد.

3. بهترین قسمت مال(دلیلی بر آن مشاهده نشد).

ب. خیر در قرآن به معنای مال نیز آمده است(آیه وصیت و نیز طبق گفته برخی:  وَ إِنَّهُ لِحُبِّ الْخَیْرِ لَشَدِیدٌ یعنی انسان نسبت به مال دنیا شدید الحب است ) و معنای جامع تر آن نیز بر همگان روشن است(هر چیز خوب که اعم از مال است).