اولویت بندی در انفاق

علِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ.......... مِنْ ثَمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَمْسُ تَمَرَاتٍ أَوْ خَمْسُ قُرَصٍ أَوْ دَنَانِیرُ أَوْ دَرَاهِمُ یَمْلِکُهَا الْإِنْسَانُ وَ هُوَ یُرِیدُ أَنْ یُمْضِیَهَا فَأَفْضَلُهَا مَا أَنْفَقَهُ الْإِنْسَانُ عَلَى وَالِدَیْهِ ثُمَّ الثَّانِیَةُ عَلَى نَفْسِهِ وَ عِیَالِهِ ثُمَّ الثَّالِثَةُ عَلَى قَرَابَتِهِ الْفُقَرَاءِ ثُمَّ الرَّابِعَةُ عَلَى جِیرَانِهِ الْفُقَرَاءِ ثُمَّ الْخَامِسَةُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ هُوَ أَخَسُّهَا أَجْراً...( الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌5، ص 66‌).

رسول خدا(ص): پنج عدد خرما یا پنج قرص نان یا چند دینار یا درهم که انسان دارد و می خواهد مصرفش کند بهتر است که برای پدر و مادر و سپس خودش و خانواده اش و سپس خویشاوندان نیازمندش و سپس همسایگان نیازمندش و سپس در راه خدا خرجش کند و مورد پنجم(خرج کردن در راه خدا) نسبت به بقیه موارد کمترین اجر و پاداش را دارد.... 

دعای چهار نفر مستجاب نمی شود...

أبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَرْبَعَةٌ لَا تُسْتَجَابُ لَهُمْ دَعْوَةٌ رَجُلٌ جَالِسٌ فِی بَیْتِهِ یَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالطَّلَبِ وَ رَجُلٌ کَانَتْ لَهُ امْرَأَةٌ فَدَعَا عَلَیْهَا فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَجْعَلْ أَمْرَهَا إِلَیْکَ وَ رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ فَأَفْسَدَهُ فَیَقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالاقْتِصَادِ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالْإِصْلَاحِ ثُمَّ قَالَ وَ الَّذِینَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَ لَمْ یَقْتُرُوا وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً وَ رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ فَأَدَانَهُ بِغَیْرِ بَیِّنَةٍ فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالشَّهَادَةِ(الکافی (ط. الإسلامیة)؛ ج‌2، ص511).

امام صادق علیه السلام: 4 نفر دعایشان مستجاب نمی شود:

 1. مردی که در خانه اش نشسته و می گوید خدایا به من روزی بده، پس به او گفته می شود مگر به تو دستور ندادم که به دنبال روزی باش؟

2. و مردی که زنی دارد و او را نفرین می کند، پس به او گفته می شود مگر امر او را به تو واگذار نکردم(یعنی مگر حق طلاق را به تو ندادم )؟

3. و مردی که مالی داشته و آن را از بین برده و می گوید خدایا به من رزق و روزی بده، پس به او گفته می شود آیا تو را به اقتصاد[= میانه روی] و اصلاح[ = درست مصرف کردن] امر نکردم؟ سپس حضرت فرمودند: الَّذِینَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَ لَمْ یَقْتُرُوا یعنی کسانی که وقتی انفاق می کنند اسراف نمی کنند و سخت گیری و خِسّت هم ندارند و بین این دو اعتدال و میانه روی دارند(فرقان:67).

4. و مردی که مالی داشته و بدون بینه[ = شاهد] آن را قرض داده، پس به او گفته می شود آیا تو را به گرفتن شاهد[هنگام قرض دادن] امر نکردم؟

کنار رفتن فرشتگان از مکالمه مومنین به احترامشان

بحارالأنوار. ط بیروت. ج 5. ص321

إنَّ المؤمنین اذا قعدا یتحدثان قالت الحفظةُ بعضُها لبعض اعتزلوا بنا، فلعلّ لهما سراً و قد ستر اللَّه علیهما!:

هنگامی که دو مؤمن کنار هم می‏نشینند و بحثهای خصوصی می‏کنند، حافظان اعمال به یکدیگر می‏گویند: ما باید کنار رویم، شاید آنها رازی دارند که خداوند آن را مستور داشته".

راوی می‏گوید:" مگر خداوند عز و جل نمی‏فرماید: ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ: "هیچ سخنی انسان نمی‏گوید مگر اینکه فرشته مراقب و آماده ثبت اعمال نزد آن حاضر است"؟

امام علیه السلام فرمود: ان کانت الحفظةُ لا تَسمعُ فانّ عالمَ السر یَسمع و یَری:

"اگر حافظان سخنان آنها را نشنوند خداوندی که از اسرار با خبر است می‏شنود و می‏بیند"!

از این روایت استفاده می‏شود که خداوند برای اکرام و احترام مؤمن بعضی از سخنان او را که جنبه سری دارد از آنها مکتوم می‏دارد، ولی خودش حافظ تمام این اسرار است.

۱۲ حق از حقوق همسایه

روزی پیامبر صلی الله علیه و آله به اصحاب فرمود: می‌دانید حق همسایه چیست؟ گفتند: نه! فرمود حق همسایه این است که:

۱) اگر کمک خواست به او کمک کنی (إِنِ اسْتَغَاثَکَ أَغِثْهُ)

۲) اگر قرض خواست به او قرض بدهی (وَ إِنِ اسْتَقْرَضَکَ أَقْرِضْهُ)

۳) اگر نیازمند شد به او رسیدگی کنی (وَ إِنِ‏ افْتَقَرَ عُدْتَ إِلَیْهِ)

۴) اگر موفقیتی نصیبش شد به او تبریک بگویی (وَ إِنْ أَصَابَهُ خَیْرٌ هَنَّأْتَه)

۵) اگر مریض شد عیادتش بکنی (وَ إِنْ مَرِضَ عُدْتَهُ)

۶) اگر مصیبتی به او رسید به او تسلیت بگویی (وَ إِنْ أَصَابَتْهُ مُصِیبَةٌ عَزَّیْتَهُ)

۷) اگر از دنیا رفت به تشییع جنازه‌اش بروی (وَ إِنْ مَاتَ تَبِعْتَ جَنَازَتَه)

۸) خانه‌ات را از خانه‌اش بلندتر نسازی که مزاحم نور و هوایش بشوی مگر اینکه از او اجازه بگیری (وَ لَا تَسْتَطِیلُ عَلَیْهِ بِالْبِنَاءِ فَتَحْجُبَ عَنْهُ الرِّیحَ إِلَّا بِإِذْنِهِ)

۹) وقتی میوه‌های [رنگارنگی] خریدی به او هم هدیه بدهی (وَ إِذَا اشْتَرَیْتَ فَاکِهَةً فَأَهْدِهَا لَه)

۱۰) اگر از میوه‌های [رنگارنگی] که خریده‌ای به او نمی‌دهی [لااقل] میوه‌هایت را مخفیانه به خانه‌ات ببری [و مانور تجمل ندهی] (وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَأَدْخِلْهَا سِرّاً)

۱۱) میوه‌های رنگارنگت را فرزندانت بیرون نبرند و با [نشان دادن] آن، فرزندان همسایه را تحقیر  نکنند (وَ لَا یَخْرُجْ بِهَا وُلْدُکَ یَغِیضُ بِهَا وُلْدَه)

۱۲) همسایه‌ات را با بوی غذاهایت آزار ندهی مگر آنکه بخشی از آن غذا را به او بدهی (وَ لَا تُؤْذِهِ بِرِیحِ قِدْرِکَ إِلَّا أَنْ تَغْرِفَ لَهُ مِنْهَا).

آنها که می‌توانند خرید نوروزی بکنند، مواظب همسایگانشان باشند.(ترجمه آقای ایرانی).

بحار الأنوار، ج‏79، ص: 94

مقدار زمان فترت؛ فاصله بین حضرت عیسی و پیامبر اکرم(2)

مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول،ج‌25، ص286(علامه مجلسی:1110)

1. و قد روى الصدوق فی کتاب إکمال الدین عن أبیه عن محمد بن یحیى العطار عن یعقوب بن یزید عن محمد بن أبی عمیر عن سعد بن أبی خلف عن یعقوب بن شعیب، عن أبی عبد الله علیه السلام قال:" کان بین عیسى و بین محمد صلى الله علیه و آله و سلم خمسُمائة عام" و هذا هو الصحیح.

علامه مجلسی: شیخ صدوق در کتاب إکمال الدین به طور مستند از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که "بین عیسی و محمد(ص) پانصد سال بود" و همین صحیح است.

 2. و روی عن إسماعیل بن أبی رافع عن أبیه عن النبی صلى الله علیه و آله و سلم" أنه قال کانتِ الفترةُ بین عیسى و بین محمّد أربعمائة سنة و ثمانین سنة" و هذا الخبر و إن کان عامیاً یمکن حمله على أنه لم یُحسَب فیه بعضُ زمان الفترة منها لقرب العهد بعیسى، و أما العامة فقد اختلفوا فیه على أقوال.... .

علامه مجلسی: در روایت عامی(غیر شیعی) آمده است که فَترت[= فاصله] بین عیسی و محمد چهار صد و هشتاد سال بود که می توان آن را حمل کرد بر اینکه مقداری از زمان فترت به خاطر نزدیکی به عیس محاسبه نشده است و البته عامه اقوال مختلفی در این زمینه دارند.

برخی معجزات حضرت عیسی

الاحتجاج؛ ج‌2، ص423(طبرسی:قرن6)

... فمَا یَمْنَعُکَ مِنَ الْإِقْرَارِ بِعِیسَى بْنِ مَرْیَمَ وَ کَانَ یُحْیِی الْمَوْتَى وَ یُبْرِئُ الْأَکْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ وَ یَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ ثُمَّ یَنْفُخُ فِیهِ فَیَکُونُ طَائِراً بِإِذْنِ اللَّهِ.

امام رضا علیه السلام: .... عیسی بن مریم مردگان را زنده می کرد و کور مادرزاد و مبتلا به برص[ = بیماری پوستی] را شفا می داد و از گِل به شکل پرنده خلق می کرد سپس در آن می دمید و به اذن خدا پرنده می شد(ر.که به:آل عمران:49؛ مائده:110).

پی نوشت:

لسان العرب؛ ج‌13، ص536(ابن منظور:711): الأَکْمَهُ: الذی یُولَدُ أَعمى.

گردش عیسی در زمین و روی آب راه رفتن ایشان

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌2، ص306(کلینی:329)

عدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ اتَّقُوا اللَّهَ وَ لَا یَحْسُدْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً إِنَّ عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ کَانَ مِنْ شَرَائِعِهِ السَّیْحُ فِی الْبِلَادِ فَخَرَجَ فِی بَعْضِ سَیْحِهِ وَ مَعَهُ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ قَصِیرٌ وَ کَانَ کَثِیرَ اللُّزُومِ لِعِیسَى ع فَلَمَّا انْتَهَى عِیسَى إِلَى الْبَحْرِ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ بِصِحَّةِ یَقِینٍ مِنْهُ فَمَشَى عَلَى ظَهْرِ الْمَاءِ فَقَالَ الرَّجُلُ الْقَصِیرُ حِینَ نَظَرَ إِلَى عِیسَى ع جَازَهُ بِسْمِ اللَّهِ بِصِحَّةِ یَقِینٍ مِنْهُ فَمَشَى عَلَى الْمَاءِ وَ لَحِقَ بِعِیسَى ع فَدَخَلَهُ الْعُجْبُ بِنَفْسِهِ فَقَالَ هَذَا عِیسَى رُوحُ اللَّهِ یَمْشِی عَلَى الْمَاءِ وَ أَنَا أَمْشِی عَلَى الْمَاءِ فَمَا فَضْلُهُ عَلَیَّ قَالَ فَرُمِسَ فِی الْمَاءِ فَاسْتَغَاثَ بِعِیسَى فَتَنَاوَلَهُ مِنَ الْمَاءِ فَأَخْرَجَهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ مَا قُلْتَ یَا قَصِیرُ قَالَ قُلْتُ هَذَا رُوحُ اللَّهِ یَمْشِی عَلَى الْمَاءِ وَ أَنَا أَمْشِی عَلَى الْمَاءِ فَدَخَلَنِی مِنْ ذَلِکَ عُجْبٌ فَقَالَ لَهُ عِیسَى لَقَدْ وَضَعْتَ نَفْسَکَ فِی غَیْرِ الْمَوْضِعِ الَّذِی وَضَعَکَ اللَّهُ فِیهِ فَمَقَتَکَ اللَّهُ عَلَى مَا قُلْتَ فَتُبْ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِمَّا قُلْتَ قَالَ فَتَابَ الرَّجُلُ وَ عَادَ إِلَى مَرْتَبَتِهِ الَّتِی وَضَعَهُ اللَّهُ فِیهَا فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لَا یَحْسُدَنَّ بَعْضُکُمْ بَعْضاً.

امام صادق علیه السلام: از خدا پروا کنید و به یکدیگر حسادت نکنید. همانا عیسی بن مریم از کارهایش گردش در زمین بود. در یکی از گردش هایش با مرد کوتاه قدی از یارانش بیرون رفت که بسیار ملازم و همراه عیسی بود. پس وقتی عیسی به دریا رسید با یقین صحیح گفت: بسم الله، و روی آب راه رفت. آن مرد کوتاه قد وقتی به عیسی نگاه کرد با یقین صحیح "بسم الله" گفت و روی آب راه رفت و به عیسی رسید. پس دچار عُجب شد و گفت: عیسی، روح الله، روی آب راه می رود و من[هم] روی آب راه میروم، وانگهی او چه فضیلتی و برتری ای بر من دارد؟ پس بلافاصله در آب فرو رفت و از عیسی درخواست کمک کرد. عیسی او را از آب گرفت و بیرونش آورد، سپس گفت: چه گفتی ای قصیر[= کوتاه قد]؟ جواب داد گفتم: عیسی روی آب راه می رود من هم می روم و دچار عجب و غرور شدم. عیسی گفت: خود را در غیر از جایی که خدا قرارت داده بود قرار دادی و خدا به خاطر این حرفت بر تو خشم گرفت. پس توبه کن و به سمت خداوند عزّ و جلّ برگرد. آن مرد توبه کرد و به مرتبه و مقامی که خدا او را در آن قرار داده بود برگشت. پس از خدا پروا کنید و به یکدیگر حسادت نکنید.

تقوا/ حسادت/ عُجب

مناظره امام رضا علیه السلام با جاثَلیق مسیحی(نصرانی)

عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج‏1، ص158(شیخ صدوق:381)

... ثُمَّ قَالَ لَهُ یَا نَصْرَانِیُّ وَ اللَّهِ إِنَّا لَنُؤْمِنُ‏ بِعِیسَى الَّذِی آمَنَ بِمُحَمَّدٍ ص وَ مَا نَنْقِمُ عَلَى عِیسَاکُمْ‏  شَیْئاً إِلَّا ضَعْفَهُ وَ قِلَّةَ صِیَامِهِ وَ صَلَاتِهِ‏ قَالَ الْجَاثَلِیقُ أَفْسَدْتَ وَ اللَّهِ عِلْمَکَ وَ ضَعَّفْتَ أَمْرَکَ وَ مَا کُنْتُ ظَنَنْتُ إِلَّا أَنَّکَ أَعْلَمُ أَهْلِ الْإِسْلَامِ قَالَ الرِّضَا ع وَ کَیْفَ ذَاکَ قَالَ الْجَاثَلِیقُ مِنْ قَوْلِکَ أَنَّ عِیسَى کَانَ ضَعِیفاً قَلِیلَ الصِّیَامِ قَلِیلَ الصَّلَاةِ وَ مَا أَفْطَرَ عِیسَى یَوْماً قَطُّ وَ لَا نَامَ بِلَیْلٍ قَطُّ وَ مَازَالَ صَائِمَ الدَّهْرِ وَ قَائِمَ اللَّیْلِ قَالَ الرِّضَا ع فَلِمَنْ کَانَ یَصُومُ وَ یُصَلِّی قَالَ‏  فَخَرِسَ الْجَاثَلِیقُ وَ انْقَطَع‏.

... سپس امام علی بن موسی الرضا علیه السلام فرمودند: ای نصرانی(مسیحی)! به خدا سوگند ما به عیسایی که به محمد ایمان آورد، باور داریم و تنها ایرادی که بر عیسای شما می گیریم این است که او ضعیف و کم روزه و نماز بود! جاثَلیق گفت: دانشت را خراب کردی و کارت را ضعیف جلوه دادی و گمان میکردم که داناترین مسلمانان باشی! امام فرمودند: چطور؟! گفت: به خاطر این حرفت که عیسی ضعیف و کم نماز و روزه بود! با اینکه عیسی هیچ روزی بدون روزه نبود و هیچ شبی نخوابید و همیشه روزه بود و شب زنده دار. امام رضا علیه السلام فرمودند: برای چه کسی نماز میخواند و روزه میگرفت؟! پس جاثلیق خاموش شد و بحث تمام شد!

پی نوشت:

 در واقع امام رضا علیه السلام با طرح این مساله، بر اعتقادات باطل طرف مقابل مبنی بر تثلیث و خدا بودن حضرت عیسی و حلول خدا در عیسی و مانند آن خط بطلان کشید و عبد بودن وی را اثبات کردند.

پیامد نهی دیگران از رفتن به حج

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌4، ص271(کلینی: ۳۲۹)

بَابٌ نَادِرٌ‌

1- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ رَجُلًا اسْتَشَارَنِی فِی الْحَجِّ وَ کَانَ ضَعِیفَ الْحَالِ فَأَشَرْتُ إِلَیْهِ أَنْ لَا یَحُجَّ فَقَالَ مَا أَخْلَقَکَ أَنْ تَمْرَضَ سَنَةً قَالَ فَمَرِضْتُ سَنَةً.

اسحاق بن عمار: به امام صادق علیه السلام گفتم کسی در مورد حج از من مشورت خواست و ضعیف الحال بود پس به او اشاره کردم که حج نرود. حضرت فرمودند: چقدر سزاواری که یکسال مریض شوی! پس یکسال مریض شدم.

قیام دین و قیام کعبه

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌4، ص: 271

بَابُ أَنَّهُ لَوْ تَرَکَ النَّاسُ الْحَجَّ لَجَاءَهُمُ الْعَذَابُ‌

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا یَزَالُ الدِّینُ قَائِماً مَا قَامَتِ الْکَعْبَةُ(صحیح).

امام صادق علیه السلام: دین تا زمانی باقی است که کعبه سرپا باشد.

محمد تقی مجلسی: مراد این حدیث یا این است که قیام و قوام دین به قیام و دایر بودن حج و عمره است یا از جهت بِنا و ساختمان کعبه است، چرا که روایت داریم که کعبه به همراه قرآن هنگام وفات صاحب الزمان(عج) بالا می رود همانطور که از این آیه معلوم است: ایمان کسی که از قبل ایمان نیاورده باشد یا در ایمان خود خیری کسب نکرده باشد فایده ندارد(انعام:158).

روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه؛ ج‌4، ص: 132(محمد تقی مجلسی):

«و قال علیه السلام لا یزال الدین قائما ما قامت الکعبة» المراد به (إما) القیام بالحج و العمرة فإنه من أعظم أرکان الدین (و إما) من حیث البناء فإنه روی أن الکعبة ترفع مع القرآن عند وفاة صاحب الزمان صلوات الله و سلامه علیه کما یظهر من قوله تعالى: لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فِی إِیمانِها خَیْراً(انعام:158)و یشعر الخبر الآتی.