دعای تحویل سال؛ نوروز ایرانی

دعای تحویل سال در نوروز را معصومان ع توصیه نفرموده اند و صرفا یک دعای ابتکاری است که غیرمعصوم نوشته و توصیه کرده است. خواندنش خوب است مثل هر دعای دیگری که بهانه ای برای راز و نیاز با خداست. برای دعا خواندن واجب نیست که فقط دعاهای معصومان(ع) خوانده شود.

قدیمی ترین منبع مشهوری که این دعا را نقل کرده "زاد المعاد" علامه مجلسی (متوفای1110) است. نویسنده این کتاب اعتراف دارد که این دعا در کتابهای غیرمشهور آمده است. وی این دعا را به عنوان «توصیه معصوم» نقل نکرده است. 

منبع:  ترجمه عربیِ زاد المعاد - مفتاح الجنان، ص328:

وَ رَوَوْا فِی غَیْرِ الْکُتُبِ المَشْهُورَةِ قِرَاءَةَ الدُّعَاءِ التَّالِی عِندَ تَحْوِیلِ السَّنَةِ کَثِیراً، وَ قَالَ بَعْضُهُمْ بِقِرَاءَتِهِ 360 مَرَّةً:

یَا مُحَوِّلَ الحَوْلِ وَ الْأَحوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَى أَحسَنِ الحَالِ.

وَ بِرِوَایَةٍ أُخرَى:

یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الحَوْلِ وَ الْأَحوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَى أَحسَنِ الحَالِ. 

https://t.me/shenakhtehadis

عید نوروز و نظر برخی مراجع

امام خمینی: در اعیادی که اسلام به ما عنایت فرموده است، در همۀ آن اعیاد آنچه که انسان  ملاحظه می‌کند همه‌اش مسئلۀ ذکر و دعاست، نماز است، روزه است، ذکر است، دعاست. و در این عید هم که عید ملی است و اسلامی نیست لکن اسلام هم مخالفتی با آن ندارد باز می‌بینیم که در روایتی که وارد شده، از آداب امروز روزه گرفتن است؛ از آداب امروز دعا کردن است؛ نماز خواندن است؛ و این به ما می‌فهماند اگر ملتی بخواهد به راه راست برود و بخواهد استقلال خودش را، آزادی خودش را بخواهد حفظ کند باید در عیدش و غیر عیدش تذکر داشته باشد؛ ذکر خدا بکند، یاد خدا باشد، برای خدا باشد.(صحیفه امام)

ﻭﻟﺎﺩﺕ ﺑﺎ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﺣﻀﺮﺕ ﻓﺎﻃﻤﻪ علیها السلام؛ ۲۰ جمادی الثانی

ﺷﻴﺦ ﻃﻮﺳﻰ ﺩﺭ (ﻣﺼﺒﺎﺡ) ﻭ ﺍﻛﺜﺮ ﻋﻠﻤﺎ ﺫﻛﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻭﻟﺎﺩﺕ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻣﺎﻩ ﺟُﻤﺎﺩﻯ ﺍﻟﺎﺧﺮﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺟﻤﻌﻪ ﺳﺎﻝ ﺩﻭّﻡ ﺍﺯ ﺑﻌﺜﺖ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻌﻀﻰ ﺳﺎﻝ ﭘﻨﺠﻢ ﺍﺯ ﺑﻌﺜﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻭﻋﻠﺎﻣﻪ ﻣﺠﻠﺴﻰ ﺭﺣﻤﻪ ﺍﻟﻠّﻪ ﺩﺭ (ﺣﻴﺎﺓ ﺍﻟﻘﻠﻮﺏ) ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ (ﻋُﺪَﺩْ) ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺑﻌﺜﺖ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺳﺎﻟﺖ ﭘﻨﺎﻩ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠّﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭ ﺳﻠّﻢ ﺣﻀﺮﺕ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻋﻠﻴﻬﺎﺍﻟﺴّﻠﺎﻡ ﺍﺯ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ.

ﻭ ﻛﻴﻔﻴّﺖ ﺣﻤﻞ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺭﻭﺯﻯ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺳﻮﻝ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠّﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭ ﺳﻠّﻢ ﺩﺭ ﺍﺑﻄﺢ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴّﻠﺎﻡ ﻭ ﻋﻤﺎﺭ ﺑﻦ ﻳﺎﺳﺮ ﻭ ﻣﻨﺬﺭ ﺑﻦ ﺿﺤﻀﺎﺡ ﻭ ﺣﻤﺰﻩ ﻭ ﻋﺒﺎﺱ ﻭ ... ، ﻧﺎﮔﺎﻩ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪ ﺑﺎ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺻﻠﻰ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻟﻬﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﮔﺸﻮﺩ ﺗﺎ ﻣﺸﺮﻕ ﻭ ﻣﻐﺮﺏ ﺭﺍ ﭘﺮ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻧﺪﺍ ﻛﺮﺩ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﻯ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠّﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭ ﺳﻠّﻢ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻋﻠﻰ ﺍﻋﻠﺎ ﺗﺮﺍ ﺳﻠﺎﻡ ﻣﻰ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺍﻣﺮ ﻣﻰ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﻬﻞ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺭﻭﺯ ﺍﺯ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺩﻭﺭﻯ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻛﻨﻰ...

منتهی الآمال شیخ عباس قمی

اسم فاطمه و رعایت نکاتی در مورد او

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌6، ص: 48

- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ السَّکُونِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا مَغْمُومٌ مَکْرُوبٌ فَقَالَ لِی یَا سَکُونِیُّ مِمَّا غَمُّکَ قُلْتُ وُلِدَتْ لِی ابنَةٌ فَقَالَ یَا سَکُونِیُّ عَلَى الْأَرْضِ ثِقْلُهَا وَ عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا تَعِیشُ فِی غَیْرِ أَجَلِکَ وَ تَأْکُلُ مِنْ غَیْرِ رِزْقِکَ فَسَرَّى وَ اللَّهِ عَنِّی فَقَالَ لِی مَا سَمَّیتَهَا قُلْتُ فَاطِمَةَ قَالَ آهِ آهِ ثُمَّ وَضَعَ یَدَهُ عَلَى جَبهَتِهِ فَقَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص حَقُّ الوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ إِذَا کَانَ ذَکَراً أَنْ یَستَفْرِهَ أُمَّهُ وَ یَستَحْسِنَ اسمَهُ وَ یُعَلِّمَهُ کِتَابَ اللَّهِ وَ یُطَهِّرَهُ وَ یُعَلِّمَهُ السِّبَاحَةَ وَ إِذَا کَانَتْ أُنثَى أَنْ یَستَفْرِهَ أُمَّهَا وَ یَستَحْسِنَ اسمَهَا وَ یُعَلِّمَهَا سُورَةَ النُّورِ وَ لَا یُعَلِّمَهَا سُورَةَ یُوسُفَ وَ لَا یُنْزِلَهَا الْغُرَفَ وَ یُعَجِّلَ سَرَاحَهَا إِلَى بَیْتِ زَوْجِهَا أَمَّا إِذَا سَمَّیتَهَا فَاطِمَةَ فَلَا تَسُبَّهَا وَ لَا تَلعَنهَا وَ لَا تَضْرِبهَا.

سَکونی می گوید: غمگین و ناراحت بر امام صادق علیه السلام وارد شدم. حضرت فرمود: ای سَکونی! چرا غمگینی؟ گفتم: برایم دختری متولد شده است. حضرت فرمود: ای سَکونی! سنگینی اش بر زمین و روزی اش با خداست، عمرش جدای از تو است و روزی اش با دیگری است(از عمر و روزی تو کم نمی شود). در پی این سخن به خدا قسم غم و اندوهم برطرف شد. سپس به من فرمود اسمش را چه گذاشته ای؟ گفتم: فاطمه. فرمود: آه آه، سپس دستش را بر پیشانی گذاشت و عرض کرد: رسول خدا فرمودند: حق فرزند بر پدر این است که اگر پسر بود، مادرش را تکریم کند و اسم خوب برایش بگذارد و کتاب خدا(قرآن) را به او یاد دهد و او را پاکیزه کند[ = ختنه] و شنا به وی یاد دهد و اگر دختر بود مادرش را گرامی بدارد و اسم خوب برایش بگذارد و سوره نور به او یاد دهد و سوره یوسف به او یاد ندهد و او را در غرفه ها قرار ندهد[تا نامحرم او را نبیند] و زود شوهرش دهد.

 اما حالا که او را فاطمه نامیده ای دشنامش نده و لعنش نکن و کتکش نزن.

راغب در مفردات: الکَرْبُ: الغمّ الشّدید. قال تعالى: فَنَجَّیْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْکرْبِ الْعظِیمِ(الأنبیاء/ 76).

قهقهه و دعای بعد از آن

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌2، ص664(کلینی: 329)‌

- عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: القَهقَهَةُ مِنَ الشَّیطَانِ.

امام صادق علیه السلام: قهقهه از شیطان است.

- مُحَمَّدُ بْنُ یَحیَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثمَانَ عَنْ خَالِدِ بْنِ طَهمَانَ عَنْ أَبِی جَعفَرٍ ع قَالَ: إِذَا قَهقَهتَ فَقُلْ حِینَ تَفْرُغُ اللَّهُمَّ لَا تَمْقُتْنِی.

امام محمد باقر علیه السلام: وقتی قهقهه زدی بعد از آن بگو: "خدایا از من متنفر مشو".

مَقت یعنی قُبح و بُغض؛ در مقابل حب. مبغوض دانستن، منفور دانستن، بدآمدن.

 

خنده؛کیفیت و آثار

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌2، ص: 664‌

- عِدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسبَاطٍ عَنِ الحَسَنِ بْنِ کُلَیبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ضَحِکُ الْمُؤْمِنِ تَبَسُّمٌ.

امام صادق علیه السلام: خنده مومن، تبسم است.

- عَلِیُّ بْنُ إِبرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیرٍ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَثرَةُ الضَّحِکِ تُمِیتُ القَلبَ وَ قَالَ کَثرَةُ الضَّحِکِ تَمِیثُ الدِّینَ کَمَا یَمِیثُ المَاءُ الْمِلحَ.

امام صادق علیه السلام: خنده زیاد قلب را می میراند و دین را ذوب می کند همانطور که آب نمک را حل می کند(ماث یَمیث هم لازم است و هم متعدی).

- حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ الحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْکِنْدِیِّ عَنْ أَحمَدَ بْنِ الحَسَنِ الْمِیثَمِیِّ عَنْ عَنبَسَةَ العَابِدِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ کَثرَةُ الضَّحِکِ تَذهَبُ بِمَاءِ الوَجْهِ.

امام صادق علیه السلام: خنده زیاد آبرو را می برد.

 

آثار شوخی و مزاح

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌2، ص665‌(کلینی: 329)

- مُحَمَّدُ بْنُ یَحیَى عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ البَرْقِیِّ عَنْ أَبِی العَبَّاسِ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَروَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا تُمَارِ فَیَذهَبَ بَهَاؤُکَ وَ لَا تُمَازِحْ فَیُجتَرَأَ عَلَیکَ.

امام صادق علیه السلام: جر و بحث(مِراء) نکن که ارزشت از بین می رود و شوخی نکن که نسبت به تو گستاخ شوند.

- عِدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِی خَلَفٍ عَنْ أَبِی الحَسَنِ ع أَنَّهُ قَالَ فِی وَصِیَّةٍ لَهُ لِبَعْضِ وُلْدِهِ أَوْ قَالَ قَالَ أَبِی لِبَعْضِ وُلْدِهِ إِیَّاکَ وَ المزاحَ فَإِنَّهُ یَذهَبُ بِنُورِ إِیمَانِکَ وَ یَستَخِفُّ بِمُرُوءَتِکَ.

امام موسی کاظم علیه السلام: از شوخی[بی جا] بپرهیز که نور ایمانت را می برد و مروتت را می کاهد.

شوخی و مزاح(3)

الکافی (ط - الإسلامیة) ج‌2، ص664(کلینی: 329)

- صَالِحُ بْنُ عُقبَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجُعْفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعفَرٍ ع یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ الْمُدَاعِبَ فِی الجَمَاعَةِ بِلَا رَفَثٍ.

امام محمد باقر علیه السلام: خداوند عز و جل کسی را که در بین جمع شوخی می کند بدون آنکه حرف زشتی بزند، دوست دارد.

- عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَحبَبتَ رَجُلًا فَلَا تُمَازِحْهُ وَ لَا تُمَارِهِ.

امام صادق علیه السلام: وقتی کسی را دوست داری، با او شوخی و جر و بحث نکن.

 

اندکی از حضرت ام البنین به مناسبت وفاتشان؛ 13 جمادی الثانی

السلام علیک یا زوجة ولی الله، یا أم العباس

نامش فاطمه و کنیه اش امُّ البنین(مادر پسران) است. پدرش حِزام، و مادرش ثمامه یا لیلاست. آرام گاه وی در مدینه منوّره و قبرستان بقیع است.

در مورد تاریخ دقیق ولادت حضرت ام البنین اطلاعی در دست نیست و تاریخ نگارانْ سال ولادت او را ثبت نکرده اند، ولی یاد آور شده اند که تولد پسر بزرگ ایشان، حضرت ابوالفضل علیه السلام ، در سال 26 ق اتفاق افتاده است. برخی از تاریخ نگارانْ زمان ولادت ایشان را در حدود پنج سال پس از هجرت تخمین می زنند.

بعد از شهادت حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام ، حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام برادرش جناب عقیل را که آشنا به علم نسب شناسی عرب بود فراخواند و از او خواست که برایش همسری از تبار دلاوران برگزیند.

عقیل، فاطمه کلابیه را برای حضرت برگزید که قبیله و خاندانش، بنی کِلاب، در شجاعت بی مانند بودند، و حضرت علی علیه السلام نیز این انتخاب را پسندید. در مورد این بانو ، عقیل ـ نسبْ شناس بزرگ عرب و برادر امیر المومنین علیه السلام ـ به حضرت گفت: «در میان عرب از پدرانش شجاع تر و قهرمان تر یافت نمی شود».

حضرت ام البنین، از امیر المومنین صاحب چهار پسر شد که به دلیل داشتن همین پسران، او را ام البنین، یعنی مادر پسران می خواندند. فرزندان ایشان به ترتیب عبارتند از: قمربنی هاشم حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام ، عبداللّه ، جعفر و عثمان که همگی در کربلا به شهادت رسیدند.

او با اینکه مقام عصمت نداشته است اما یک الگوی کامل در ادب و امام شناسی و فرزندپروی و شوهرداری است.

شوخی و مزاح(2)

الکافی (ط - الإسلامیة) ج‌2، ص663(کلینی: 329)

- عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ یَحیَى بْنِ سَلَّامٍ عَنْ یُوسُفَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقبَةَ عَنْ یُونُسَ الشَّیبَانِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع کَیْفَ مُدَاعَبَةُ بَعْضِکُمْ بَعضاً قُلْتُ قَلِیلٌ قَالَ فَلَا تَفعَلُوا فَإِنَّ الْمُدَاعَبَةَ مِنْ حُسْنِ الْخُلُقِ وَ إِنَّکَ لَتُدْخِلُ بِهَا السُّرُورَ عَلَى أَخِیکَ وَ لَقَدْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یُدَاعِبُ الرَّجُلَ یُرِیدُ أَنْ یَسُرَّهُ.

امام صادق علیه السلام: شوخی کردنتان با یکدیگر چگونه است؟ سوال شونده می گوید: کم. حضرت می فرمایند: چنین نکنید(ظاهرا از شوخی کم، نهی فرمودند)، شوخی از خوش اخلاقی است و با آن موجب مسرت و خوشحالی برادرت می شوی، رسول خدا به قصد خوشحال کردن دیگری با او شوخی می کرد.