حدیث ثَقَلَین

وسائل الشیعة؛ ج‌27، ص: 33، حر عاملی

أَقُولُ: وَ قَدْ تَوَاتَرَ بَیْنَ الْعَامَّةِ وَ الْخَاصَّةِ عَنِ النَّبِیِّ ص‌ أَنَّهُ قَالَ:

إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا، کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ.

حر عاملی: بین عامه و خاصه به صورت متواتر نقل شده است که پیامبر(ص) فرمودند: من دو چیز گرانبها و نفیس را در بین شما باقی میگذارم، تا زمانی که به آن دو تمسک کنید هرگز گمراه نخواهید شد و آن دو، کتاب خدا و عترتم اهل بیت است و این دو هرگز از هم جدا نخواهند شد تا اینکه در حوض بر من وارد شوند

● این حدیث در منابع روایی با الفاظ گوناگون وارد شده است؛ مثلا به جای تارک لفظ مخلِّف و به جای الثقلین لفظ امرین آمده است.

حر عاملی: این حدیث دلالت دارد بر وجوب تمسک به قرآن و عترت با هم، پس هر کس به قرآن متمسک شود و در تفسیر و معانی آن به عترت رجوع نکند به آن دو تمسک نکرده است... .

از جمله فوائد ذکر عترت در کنار کتاب این است که هنگام تعارض اخبار رسیده از اهل بیت با قرآن، این حدیث یک مرجح قوی است. و فائده دیگر اینکه در برابر مخالفین میتوانیم به آنچه موافق اهل بیت علیهم السلام است احتجاج کنیم. و دیگر اینکه این حدیث موید بزرگی بر احادیث عترت است. و فائده دیگر اینکه: این حدیث دلالت بر وجوب رجوع به عترت در تفسیر و تاویل قرآن و استنباط از آن و استدلال بدان دارد (الفوائد الطوسیة؛ ص: 194)

● تمسک به قرآن و عترت تنها با تمسک به کلام ائمه علیهم السلام محقق میشود؛ زیرا فهم مراد خداوند جز از طریق ایشان که آشنا به ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، مطلق و مقید، عام و خاص و مووّل و ظاهر قرآن اند امکان ندارد(الفوائد الطوسیة؛ ص: 412)

● اخبار وارده با این مضمون [ از طریق فریقین] بسیار زیاد است و این خبر از متواتراتی است که احدی از مخالفین هنگام احتجاج آن را انکار نکرده است. با این حدیث بر امامت ائمه استدلال شده است. عترت هم به معنای نسل است که حضرت رسول با قید اهل بیت هر گونه شبهه ای را از آن برطرف کرده و در مواضع گوناگون مشخص فرموده اند که مراد از اهل بیت، معصومین علیهم السلام اند و اسم آنها را نیز برده اند..(مرآة العقول، ج‌3، ص: 232‌)

*ثَقَل: وزین، نفیس، قیمتی، گرانبها؛ جمع آن : أثقال. البته مفرد آن به صورت ثِقل هم قرائت شده مانند حِمل؛ برخی گفته اند چون عمل به آن دو سنگین است ثقل نامیده شده اند.

عترت: نسل انسان، برخی نیز این کلمه را به خویشاوندان و نزدیکان معنا کرده اند.