آیه تطهیر
إِنَّما یُرِیدُ اللّهُ
لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً
... جز این نیست که خداوند اراده کرده است پلیدى و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملا شما را پاک سازد.
● تعبیر به" انما" براى حصر است و دلیل بر این است که این موهبت ویژه خاندان پیامبر (ص) است.
● جمله" یرید" اشاره به اراده تکوینى پروردگار است و نه اراده تشریعى، و به تعبیر دیگر لزوم پاک نگه داشتن خویش، انحصارى به خاندان پیامبر (ص) ندارد، و همه مردم بدون استثناء به حکم شرع موظفند از هر گونه گناه و پلیدى پاک باشند.
لذا این آیه بر عصمت اهل بیت دلالت دارد، معصومین به خاطر تاییدات و امدادهای الهى و اعمال پاک خویش، چنان هستند که در عین داشتن قدرت و اختیار براى گناه کردن به سراغ گناه نمىروند درست همانگونه که هیچ فرد عاقلى حاضر نیست، قطعه آتشى را بر دارد و به دهان خویش بگذارد با اینکه نه اجبارى در این کار است و نه اکراهى، این حالتى است که از درون وجود خود انسان بر اثر آگاهیها و مبادى فطرى و طبیعى مىجوشد، بى آنکه جبر و اجبارى در کار باشد.
● رجس به معنى چیز ناپاک است؛ خواه ناپاک از نظر طبع آدمى باشد یا به حکم عقل یا شرع و یا همه اینها و اینکه در بعضى از کلمات، رجس به معنى گناه یا شرک یا بخل و حسد و یا اعتقاد باطل و مانند آن تفسیر شده، در حقیقت بیان مصداقهایى از آن است، و گرنه مفهوم این کلمه، مفهومى عام و فراگیر است، و همه انواع پلیدیها را به حکم اینکه الف و لام در اینجا به اصطلاح" الف و لام جنس" است شامل مىشود.
● تعبیر" اهل البیت" به اتفاق همه علماى اسلام و مفسران، اشاره به اهل بیت پیامبر ص است.
● مقصود از اهل بیت پیامبر (ص) کیست؟
جواب: روایات بسیار زیادى که در منابع اهل سنت و شیعه وارد شده مىگوید مخاطب در آیه فوق منحصرا پنج نفرند: پیامبر، على و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام و ضمایر جمع مذکر هم گواه بر این است که مراد همسران پیامبر نیست.
● سوال: چگونه در لابلاى بحث از وظایف زنان پیامبر ص مطلبى گفته شده است که شامل زنان پیامبر (ص) نمىشود؟
مرحوم طبرسی در مجمع البیان: این اولین بار نیست که در آیات قرآن به آیاتى برخورد مىکنیم که در کنار هم قرار دارند و اما از موضوعات مختلفى سخن مىگویند، قرآن پر است از این گونه بحثها، همچنین در کلام فصحاى عرب و اشعار آنان نیز نمونههاى فراوانى براى این موضوع موجود است.
خلاصه پاسخ علامه طباطبایی در المیزان: ما هیچ دلیلى در دست نداریم که جمله إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ ... همراه این آیات نازل شده است، بلکه از روایات به خوبى استفاده مىشود که این قسمت جداگانه نازل گردیده، اما به هنگام جمع آورى آیات قرآن در عصر پیامبر یا بعد از آن در کنار این آیات قرار داده شده است.
● از مجموع آنچه گفتیم چنین نتیجه مىگیریم که منابع و راویان احادیثى که دلالت بر انحصار آیه به پنج تن مىکند به قدرى زیاد است که جاى تردید در آن باقى نمىگذارد تا آنجا که در شرح" احقاق الحق" بیش از هفتاد منبع از منابع معروف اهل سنت گرد آورى شده، و منابع شیعه در این زمینه از هزار هم مىگذرد نویسنده کتاب" شواهد التنزیل" که از علماى معروف برادران اهل سنت است بیش از 130 حدیث در این زمینه نقل کرده است(تفسیر نمونه، ج17، ص292 به بعد)
علامه مجلسی: اگر کسی بگوید اذهاب رجس تنها بعد از ثبوت آن است و شما گفتید اهل بیت از اول تا آخر عمر معصومند جواب میدهیم: اذهاب و صرف همانطور که در از بین بردن امر موجود استعمال میشود در ممانعت از ایجاد چیزی در محلی نیز استعمال میشود؛ به عبارت دیگر در این دو معنا استعمال میشود: از بین بردن و دورکردن (رفع و دفع)
ضمن آنکه اگر خصم دلالت آیه بر عصمت را فی الجمله بپذیرد در ثبوت مطلوب ما کافی است؛ چرا که قائل شدن به عصمت آنها در بعضی اوقات، خرق اجماع مرکب است (مرآة العقول؛ ج3، ص: 245)
