سخت ترین ساعات و لحظات انسان

دعوات الراوندی.سلوة الحزین؛ ص: 244؛ قطب الدین راوندی(قرن6)

وَ قَالَ زَیْنُ الْعَابِدِینَ ع أَشَدُّ سَاعَاتِ ابْنِ آدَمَ ثَلَاثُ سَاعَاتٍ السَّاعَةُ الَّتِی یُعَایِنُ فِیهَا مَلَکَ الْمَوْتِ  وَ السَّاعَةُ الَّتِی یَقُومُ فِیهَا مِنْ قَبْرِهِ وَ السَّاعَةُ الَّتِی یَقِفُ فِیهَا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِمَّا إِلَى الْجَنَّةِ وَ إِمَّا إِلَى النَّارِ....

امام سجاد علیه السلام: سخت ترین ساعات انسان سه موقع است: لحظه ای که ملک الموت را مشاهده میکند و لحظه ای که از قبرش برمیخیزد و لحظه ای که در مقابل خداوند عز و جل قرار میگیرد که یا به بهشت روانه میشود یا جهنم...

مهذب الأحکام (للسبزواری)؛ ج‌3، ص: 344 (قرن15)

سید عبد الاعلی سبزواری از فقهای معاصر بعد از ذکر این حدیث میفرماید: قرآن و سنت مستفیض و بلکه متواتر بر سکرات و سختی های مرگ دلالت دارد که از مجموع این ادله برمی آید که برای مرگ چهار حالت متصوَّر است:

سید عبد الاعلی سبزواری از فقهای معاصر بعد از ذکر این حدیث میفرماید: قرآن و سنت مستفیض و بلکه متواتر بر سکرات و سختی های مرگ دلالت دارد که از مجموع این ادله برمی آید که برای مرگ چهار حالت متصوَّر است:

1. نسبت به مومن سخت و شدید است تا کفاره باقیمانده گناهانش شود،

2. برای مومنی که گناه نکرده یا گناهانش بر اثر مصیبتها و رنج هایی که به او رسیده بخشیده شده، آسان و راحت است مانند بوییدن خوشبوترین گل،

 3. نسبت به کافر سخت و شدید است؛ زیرا اول عذاب او و کیفر کفرش میباشد،

4. آسان نسبت به کافر به دلیل اینکه آخرین حظ و بهره او از دنیاست و اسرار اینها را فقط خدا میداند.

... أما سکرات الموت و شدائده، فیدل علیها الکتاب و السنة المستفیضة، بل المتواترة، و المتحصّل من المجموع أنّ حالة الموت على أقسام أربعة:

الأول: الشدة بالنسبة إلى المؤمن حتّى یکون ذلک کفارة له لما بقی من ذنوبه.

الثانی: الخفة و الراحة بالنسبة إلیه کأطیب ریح یَشُمُّه، فینعش بطیبه و ینقطع التعب و الألم و ذلک لمن لیس له ذنب، أو کُفِّرت ذنوبُه بما ورد علیه من المتاعب و المصائب.

الثالث: الشدة بالنسبة إلى الکافر، لأنّها أول الشروع فی تعذیبه و التشدید علیه جزاء لکفره.

الرابع: و الخفة بالنسبة إلیه، لأنّها آخر حظه من الدنیا و لا یَعلم أسرارَ ذلک کلّه الا اللّه تعالى.