توصیف مومن در کلام امیر المومنین علیه السلام
نهج البلاغة، حکمت 333(سید رضی،قرن5)
وَ قَالَ علیه السلام فِی صِفَةِ الْمُؤْمِنِ:
الْمُؤْمِنُ بِشْرُهُ فِی وَجْهِهِ وَ حُزْنُهُ فِی قَلْبِهِ أَوسَعُ شَیْ‌ءٍ صَدْراً وَ أَذَلُّ شَیْ‌ءٍ نَفْساً یَکرَهُ الرِّفعَةَ وَ یَشنَأُ السُّمعَةَ طَوِیلٌ غَمُّهُ بَعِیدٌ هَمُّهُ کَثِیرٌ صَمْتُهُ مَشْغُولٌ وَقْتُهُ شَکُورٌ صَبُورٌ مَغْمُورٌ بِفِکرَتِهِ ضَنِینٌ بِخَلَّتِهِ سَهْلُ الخَلِیقَةِ لَیِّنُ العَرِیکَةِ نَفْسُهُ أَصلَبُ مِنَ الصَّلْدِ وَ هُوَ أَذَلُّ مِنَ العَبْدِ.
امیر المومنین علیه السلام: شادی مومن در صورت او است(بَشاش است) و اندوهش در قلبش؛ سعه صدر و تحمل و تواضعش از همه بیشتر است؛ از برتری و شهرت عمل بدش می آید؛ غمش طولانی و همتش بلند و سکوتش بسیار و وقتش پر است؛ سپاسگزار و صبور است؛ غرق در فکر خود است؛ نسبت به نیاز خود[ در مقابل دیگران] بخیل و کتوم است؛ اخلاقش آسان است(سخت نمی گیرد)؛ نرم و مطیع است؛ از سنگ محکم تر و سفت تر است و در عین حال از برده رام تر است.
● مجمع البحرین؛ ج5، ص: 282:
العریکة: الطبیعة یقال فلان لیّن العریکة إذا کان سلسا مُطاوعا مُنقادا قلیلَ الخلاف و النُفور. و لانت عریکته: إذا انکسرت نِخوتُه.
● ذِلّ یعنی نرم و رام و ذُلّ یعنی ذلت و خواری/صَمت: سکوت به جا/یَشنأ ازشنئ (زشت).
●معجم مقائیس اللغة والمحیط فی اللغة:ضَنین:بخیل؛ کَتوم/ خَلَّة:1.حاجت(نیاز)،2.خصلت.
