سیاست پاک و تقوامدار(۱)
نهج البلاغه، خطبه 200
و اَللَّهِ مَا مُعَاوِیَةُ بِأَدهَى مِنِّی وَ لَکِنَّهُ یَغْدِرُ وَ یَفْجُرُ وَ لَوْ لاَ کَرَاهِیَةُ اَلغَدْرِ لَکُنْتُ مِنْ أَدهَى اَلنَّاسِ وَ لَکِنْ کُلُّ غُدَرَةٍ فُجَرَةٌ وَ کُلُّ فُجَرَةٍ کُفَرَةٌ وَ لِکُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ یُعرَفُ بِهِ یَومَ اَلْقِیَامَةِ وَ اَللَّهِ مَا أُستَغفَلُ بالمکیدة و لا اُستغمَز بالشدیدة.
به خدا قسم معاویه زیرک تر از من نیست، ولى او خیانت مى ورزد و گناه مى کند، و اگر غدر و مکر نکوهیده نبود من از زیرکترین مردمان بودم، ولى هر نیرنگى معصیت است، و هر معصیتى نوعى کفر است، و هر نیرنگ بازى را در قیامت نشانه اى است که به آن شناخته مى شود. سوگند به خدا که من با مکر و حیله غافلگیر نمى شوم، و با شدّت و سختى ناتوان نمى گردم.
شرح الکافی؛ ج11، ص239:
1. الدهاء(به فتح دال) النکر و المکر و الخدعة و استعمال الرأى فى تحصیل المطالب الدنیویة و ان کان مخالفا للقوانین الشرعیة و کان هذا الکلام صدر منه «ع» کالجواب لما کان یسمعه من أقوال الجاهلین بحاله و نسبتهم له الى قلة التدبر و سوء الرأى فى امور الدنیا و نسبة غیره الى جودة الرأى و حسن التدبر فیها لما بینهم من المشارکة فى هذا العمل فمن کان فیه اتقن و أکمل کان عندهم أحسن و أفضل و غفلوا أنه «ع» کان فى جمیع حرکاته على القوانین الشرعیة و رفض ما کان عادتهم من استعمال الدهاء فى الامور الدنیویة فأفاد «ع» ان تمسکه بزمام الورع و التقوى منعه من الدهاء و استعمال کل فعل و قول و بطش مخالف للکتاب و السنة و الا فهو أعرف بالدهاء و طرقه و کیفیة استعماله من غیره و لم یکن ذلک مختصا به «ع» بل جاهل کل قوم یظن بعالمهم ذلک لان العالم ملجم بلجام التقوى فطوره فى معاملة الدنیا غیر طورهم.
مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ ج25، ص 55:
الدَّهى: الفکر و جودة الرأی و المراد هنا المکر و الحیل الباطلة.
معجم مقائیس اللغة؛ ج4، ص413(ابن فارس):
الغین و الدال و الراء أصلٌ صحیح یدلُّ على تَرک الشى‌ء.
المحیط فی اللغة؛ ج5، ص36(صاحب بن عباد):
غدَرَ یَغْدِرُ غَدْراً: نَقَضَ العَهْدَ.
- مغادره: ترک
