شبهای قدر؛ تقدیر- ابرام - امضا

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌4، ص158(کلینی: 329)

- عِدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الحَکَمِ عَنِ ابْنِ بُکَیرٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع التَّقْدِیرُ فِی لَیلَةِ تِسعَ عَشرَةَ وَ الْإِبرَامُ فِی لَیلَةِ إِحدَى وَ عِشْرِینَ وَ الْإِمضَاءُ فِی لَیلَةِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ(موثق کالصحیح).

امام صادق علیه السلام: تقدیر[امور] در شب نوزدهم و ابرام[= محکم کردن] در شب بیست و یکم و امضا در شب بیست و سوم است.

عِدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الحَکَمِ عَنْ رَبِیعٍ الْمُسْلِیِّ وَ زِیَادِ بْنِ أَبِی الحَلَّالِ ذَکَرَاهُ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی لَیلَةِ تِسعَ عَشرَةَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ التَّقْدِیرُ وَ فِی لَیلَةِ إِحدَى وَ عِشْرِینَ القَضَاءُ وَ فِی لَیلَةِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ إِبرَامُ مَا یَکُونُ فِی السَّنَةِ إِلَى مِثْلِهَا لِلَّهِ جَلَّ ثَنَاؤُهُ یَفعَلُ مَا یَشَاءُ فِی خَلْقِهِ.

امام صادق علیه السلام: تقدیر در شب نوزدهم ماه رمضان است و قضا در شب بیست و یکم و ابرام آنچه در ظرف یکسال اتفاق خواهد افتاد در شب بیست و سوم.

- مُحَمَّدُ بْنُ یَحیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْمُؤْمِنِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ وَ نَاسٌ یَسأَلُونَهُ یَقُولُونَ الْأَرزَاقُ تُقَسَّمُ لَیلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعبانَ قَالَ فَقَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا ذَاکَ إِلَّا فِی لَیلَةِ تِسعَ عَشرَةَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ إِحدَى وَ عِشْرِینَ وَ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ فَإِنَّ فِی لَیْلَةِ تِسعَ عَشرَةَ یَلْتَقِی الْجَمْعَانِ وَ فِی لَیلَةِ إِحدَى وَ عِشْرِینَ یُفرَقُ کُلُّ أَمرٍ حَکِیمٍ وَ فِی لَیلَةِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ یُمضَى مَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ ذَلِکَ وَ هِیَ لَیلَةُ القَدْرِ الَّتِی قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهرٍ قَالَ قُلْتُ مَا مَعْنى قَوْلِهِ یَلْتقِی الجَمعَانِ قَالَ یَجمَعُ اللَّهُ فِیهَا مَا أَرَادَ مِنْ تَقْدِیمِهِ وَ تَأْخِیرِهِ وَ إِرادَتِهِ وَ قَضَائِهِ قَالَ قُلْتُ فَمَا مَعْنى یُمْضِیهِ فِی ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ قَالَ إِنَّهُ یَفْرُقُهُ فِی لَیلَةِ إِحدَى‌ وَ عِشْرِینَ وَ یَکُونُ لَهُ فِیهِ البَدَاءُ فَإِذَا کَانَتْ لَیلَةُ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ أَمضَاهُ فَیَکُونُ مِنَ المَحْتُومِ الَّذِی لَا یَبْدُو لَهُ فِیهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى.

اسحاق بن عمار: شنیدم که عده ای از امام صادق سوال می کنند و می گویند ارزاق(روزی ها) در شب نیمه شعبان تقسیم میشود. امام صادق علیه السلام فرمودند: نه به خدا سوگند اینطور نیست، تقسیم ارزاق در شب نوزده و بیست و یکم و بیست و سوم ماه رمضان انجام میشود. در شب نوزدهم دو گروه با هم دیدار میکنند، و در شب بیست و یکم تمام امور حکیمانه جدا میشود(دخان:4) و در شب بیست و سوم آنچه خدا اراده کرده امضا و تایید میشود و این شب، شب قدر است که خداوند فرموده از هزار شب بهتر است(قدر:2).راوی می گوید گفتم: این عبارت(دو جمعیت با هم دیدار میکنند) چیست؟ حضرت فرمودند: خداوند در شب قدر آنچه را تقدیم و تاخیر و قضایش را اراده کرده جمع میکند. گفتم اینکه خداوند در شب بیست و سوم آن را امضا میکند چیست؟ فرمودند: در شب بیست و یکم آنچه اراده کرده را جدا و متمایز می کند و برای او در آنچه اراده فرموده بَداء وجود دارد(یعنی امکان تغییر وجود دارد) و وقتی شب بیست و سوم می شود آن را امضا می کند و در نتیجه حتمی می شود و دچا بداء و تغییر نمی شود.

روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه؛ ج‌3، ص437(محمدتقی مجلسی:1070):

و الحاصل من الأخبار المتقدمة أن لکل لیلة من اللیالی الثلاث شرفا عظیما و قدرا جلیلا و إن کانت لیلة القدر مخفیة فیها.

علامه محمد تقی مجلسی: حاصل اخبار این است که هر یک از این سه شب، بسیار شریف و گرانقدر است، هرچند شب قدر در بین آنها مخفی است.