خرید و فروش چک و سفته

آیا خرید و فروش چک و سفته جایز است؟

پاسخ اجمالی

نظر اکثر مراجع تقلید در این‌ باره آن است که، اگر چک و سفته حقیقی بوده (صوری نباشد) و فروشنده، مبلغ چک یا سفته را از صادر کننده آن، طلبکار باشد، فروش آن (به بدهکار یا شخصی دیگر) به قیمت کمتر و به صورت نقد، اشکال ندارد.

اما برخی از فقها، هر چند فروش چک و سفته را توسط شخص طلبکار به بدهکار، جایز شمرده ولی فروش آن به شخص ثالث به قیمت کمتر را صحیح نمی‌دانند. و برخی نیز خرید و فروش آن، به هر دو شکل را حرام دانسته‌اند...

امام خمینی و حضرت آیت الله العظمی ‌خامنه‌ای:

فروش چک و سفته به شخص ثالث به مبلغ کمتر جایز نیست، ولی فروش آن به بدهکار ‏اشکال ندارد.‏

ابن ادریس هم فروش دین به غیر مدیون را بر خلاف مشهور صحیح نمیداند(شرح لمعه)

س 1950: معامله چک و سفته مدت‏دار به‌صورت نقد به قیمتی کمتر از مبلغ آن که امروزه رایج است، چه حکمی دارد؟

فتوای جدید رهبری.ج: فروش چک مدت دار به دیگری به کمتر یا بیشتر از مبلغ مندرج در چک جایز است و اشکال ندارد. آنچه اشکال دارد و جایز نیست، این است که مبلغی از کسی قرض بگیرد و در برابر آن، چک مدت دار به مبلغ بیشتر از مبلغ قرض به او بدهد؛ این عمل قرض ربوی است و حرام است، اگرچه بعید نیست اصل قرض صحیح باشد(فتوای جدید رهبری.سایت

http://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=170&tid=-1)

حضرت آیت الله العظمی ‌مکارم شیرازی:                                                           

در صورتی‌که چک مربوط به معامله‌ای باشد، و سند بدهکاری محسوب شود (و چک دوستانه نباشد) خرید و فروش آن به کمتر یا بیشتر از مبلغ مندرج در آن مانعی ندارد.

همچنین سفته حقیقی را اگر کسی با دیگری به مبلغی کمتر معامله کند مثل این که سفته هزار تومانی را که سه ماه مدت دارد به نهصد تومان پول نقد معامله نماید و در حقیقت یک هزار تومان اسکناسی را که در ذمه بدهکار، طلب دارد، به نهصد تومان پول نقد می‌فروشد، این گونه معامله سفته اشکال ندارد (و آن را تنزیل سفته گویند) ولی معامله روی سفته دوستانه خالی از اشکال نیست، چون بدهی واقعی در آنجا وجود ندارد و راه‌هایی که برای حل مشکل آن ذکر شده هیچ کدام خالی از اشکال نمی‌باشد.

حضرت آیت الله العظمی ‌سیستانی:

چک دیگران اشکال ندارد.

حضرت آیت الله العظمی ‌نوری همدانی:

خرید کردن چک چنانچه صوری نباشد اشکال ندارد.

حضرت آیت الله العظمی‌ صافی گلپایگانی:

فروش چک و سفته صحیح نیست. بلی، طلبکار می‌تواند ذمه مدیون را به کمتر از مبلغ دین به دیگری نقداً بفروشد.

حضرت آیت الله هادوی تهرانی:

هر نوع خرید و فروش چک و سفته که در آن به ازای نقد کردن آنها از مبلغ اصلی چک یاسفته کم می کنند، (تنزیل کردن)حرام است.

http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa36038

مطلب بالا از سایت اسلام کوئیست بود.

چک صوری و غیر واقعی مانند اینکه کسی به پول نیاز دارد و میخواهد از دیگری قرض بگیرد و مدتی بعد بر آن اضافه کند و آن را پس دهد در اینجا طرف از دسته چک خود استفاده میکند و یک چک مدت دار به دیگری به مبلغ کمتر از چک میفروشد که این عین رباست؛ در اینجا استفاده از چک، صوری و برای دور زدن ربای مسلّم است. اما بر طبق قول بسیاری از فقها، فروش چک واقعی به مبلغ نقد مانعی ندارد.