فرق رسول و نبیّ و امام(1)
الکافی (ط - الإسلامیة)، ج1، ص176(کلینی: 329)
- عِدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصرٍ عَنْ ثَعلَبَةَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعفَرٍ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ کانَ رَسُولًا نَبِیًّا مَا الرَّسُولُ وَ مَا النَّبِیُّ قَالَ النَّبِیُّ الَّذِی یَرَى فِی مَنَامِهِ وَ یَسمَعُ الصَّوتَ وَ لَا یُعَایِنُ المَلَکَ وَ الرَّسُولُ الَّذِی یَسمَعُ الصَّوتَ وَ یَرَى فِی المَنَامِ وَ یُعَایِنُ المَلَکَ قُلْتُ الْإِمَامُ مَا مَنْزِلَتُهُ قَالَ یَسمَعُ الصَّوتَ وَ لَا یَرَى وَ لَا یُعَایِنُ المَلَکَ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ وَ ما أَرسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِیٍّ وَ لَا مُحَدَّثٍ(الحدیث صحیح).
زراره: از امام محمد باقر علیه السلام در مورد این فقره "«و کان رسولا نبیّا»(مریم:54)" پرسیدم که رسول و نبی چیست؟ حضرت فرمودند: نبیّ کسی است که در خواب [فرشته را] می بیند و صدا را می شنود ولی [در بیداری] فرشته را نمی بیند و رسول کسی است که صدا را می شنود و در خواب و بیداری فرشته را می بیند. گفتم: منزلت امام چیست؟ فرمودند: صدا را می شنود و در خواب و بیداری فرشته را نمی بیند سپس این آیه را تلاوت کرد "ما قبل از تو هیچ رسول و نبی[ و مُحدَّثی] نفرستادیم(حج:52)".
پی نوشت:
1. ملاصالح مازندرانی: بیان امام می رساند که (و لا مُحدَّث) تتمه آیه بوده که دیگران آن را از آیه حذف کرده اند و اطلاق رسول و فرستاده بر مُحدث(یعنی اینکه فرموده است و محدثی نفرستادیم...) یا از باب غلبه است یا مراد از رسول و ارسال معنای لغوی آن است یا اینکه رسول رسول نیز مجازا رسول نامیده می شود.
2. علامه مجلسی: این کلمه(و لا مُحدّث) جزو قرآن است که از آن حذف شده است.
متن عربی کلام ملاصالح مازندرانی: قوله (و ما ارسلنا من قبلک من رسول و لا نبى- و لا محدث-) دل على أن قوله [و لا محدث] کان من تتمة الآیة و هم أسقطوها و اطلاق الرسول على المحدث من باب التغلیب او على أن المراد بالرسول معناه لغة و کل من أرسله الى أحد فهو رسول أو على ان رسول الرسول أیضا رسول مجازا کما فى قوله تعالى «إِذْ أَرسَلْنا إِلَیْهِمُ اثْنیْنِ» مع أن الاثنین لم یکونا رسولین للّه تعالى بل لعیسى(شرح الکافی، ملاصالح مازندارانی، ج6، ص58).
متن عربی کلام علامه مجلسی: [و لا محدث] و قیل: یحتمل أن یکون بیانا للمراد من الآیة، أقول: هذا بعید جدا و إن أمکن توجیهه بأن الأئمة فی هذه الأمة لما کانوا بمنزلة الأنبیاء الذین کانوا فی الأمم السابقة کما قال النبی صلى الله علیه و آله: علماء أمتی کأنبیاء بنی إسرائیل، و فُسّر بالأئمة علیهم السلام، فذکر الأنبیاء المتقدمین و بیان حکمهم مشتمل على ذکر الأئمة علیهم السلام على هذا الوجه، لکن أوردنا فی کتابنا الکبیر أخبارا أصرح من هذه الأخبار، فی کون هذه الکلمة فی القرآن، و لا استبعاد فی سقوط بعض القرآن عما جمعه عثمان کما سیأتی تحقیقه فی کتاب القرآن إن شاء الله تعالى(مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول ج2، ص: 288).
