مهمان(4)

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌6، ص: 285(کلینی: 329)

- مُحَمَّدُ بْنُ یَحیَى عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ العَزِیزِ عَنْ إِسحَاقَ بْنِ عَبْدِ العَزِیزِ وَ جَمِیلٍ وَ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مِمَّا عَلَّمَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَاطِمَةَ ع أَنْ قَالَ لَهَا یَا فَاطِمَةُ مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ الیَوْمِ الْآخِرِ فَلْیُکْرِمْ ضَیفَهُ.

امام صادق علیه السلام: از جمله چیزهایی که پیامبر به فاطمه یاد داد این بود که: هر کس به خدا و روز آخر ایمان دارد باید مهمان را گرامی بدارد.

- عِدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَکَلَ مَعَ القَوْمِ أَوَّلَ مَنْ یَضَعُ یَدَهُ مَعَ القَوْمِ وَ آخِرَ مَنْ یَرفَعُهَا إِلَى أَنْ یَأْکُلَ الْقوْمُ.

امام صادق علیه السلام: پیامبر(ص) وقتی با دیگران غذا می خورد اولین کسی بود که به سمت غذا دست می برد و آخرین کسی بود که دست می کشید تا همه غذا بخورند.

مهمان(3)

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌6، ص: 284(کلینی: 329)

- عَلِیُّ بْنُ إِبرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ذَکَرَ أَصحَابُنَا قَوماً فَقُلْتُ وَ اللَّهِ مَا أَتَغَدَّى وَ لَا أَتَعَشَّى إِلَّا وَ مَعِی مِنْهُمُ اثنَانِ أَوْ ثَلَاثَةٌ أَوْ أَقَلُّ أَوْ أَکثَرُ فَقَالَ ع فَضْلُهُمْ عَلَیکَ أَکثَرُ مِنْ فَضْلِکَ عَلَیْهِمْ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ کَیْفَ ذَا وَ أَنَا أُطْعِمُهُمْ طَعَامِی وَ أُنْفِقُ عَلَیْهِمْ مِنْ مَالِی وَ یَخْدُمُهُمْ خَادِمِی فَقَالَ إِذَا دَخَلُوا عَلَیکَ دَخَلُوا مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِالرِّزْقِ الکَثِیرِ وَ إِذَا خَرَجُوا خَرَجُوا بِالْمغْفِرَةِ لَکَ.

روای: اصحاب ما از گروهی یاد کردند و من گفتم به خدا قسم، صبحانه و شام نمی خورم مگر اینکه دو یا سه نفر از آنها یا کمتر یا بیشتر در نزد من باشند. امام صادق علیه السلام فرمودند: فضیلت آنها بر تو بیشتر از فضیلت تو بر آنها است، گفتم: فدایت شوم چطور؟! با اینکه من به آنها غذا می دهم و از مالم برایشان هزینه می کنم و خادمم به آنها خدمت می کند. حضرت فرمودند: وقتی بر تو وارد می شوند، از طرف خداوند عز و جل با روزی بسیار وارد می شوند و وقتی خارج می شوند با آمرزش تو خارج می شوند.

مهمان(2)

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌6، ص: 284(کلینی: 329)

- عَلِیُّ بْنُ إِبرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الحَسَنِ بْنِ الْحُسَیْنِ الفَارِسِیِّ عَنْ سُلَیمَانَ بْنِ حَفصٍ الْبصْرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ الضَّیفَ إِذَا جَاءَ فَنَزَلَ بِالقَوْمِ جَاءَ بِرِزْقِهِ مَعَهُ مِنَ السَّمَاءِ فَإِذَا أَکَلَ غَفَرَ اللَّهُ لَهُمْ بِنُزُولِهِ عَلَیْهِمْ.

پیامبر(ص): مهمان وقتی بر میزبان وارد می شود، روزی اش را با خود از آسمان می آورد، پس وقتی چیزی بخورد خداوند به خاطر ورود او، میزبان را مورد آمرزش و غُفران قرار می دهد.

- مُحَمَّدُ بْنُ یَحیَى عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُوسَى بْنِ بَکرٍ عَنْ أَبِی الحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ: إِنَّمَا تَنْزِلُ المَعُونَةُ عَلَى الْقوْمِ عَلَى قَدْرِ مَئُونَتِهِمْ وَ إِنَّ الضَّیفَ لَیَنْزِلُ بِالقَوْمِ فَیَنْزِلُ رِزْقُهُ مَعَهُ فِی حَجْرِهِ.

امام موسی کاظم علیه السلام: مَعونه(کمک) بر قوم به اندازه مَئونه(هزینه کردن) آنها نازل می شود و مهمان وقتی بر قومی وارد می شود روزی اش در دامنش نازل میشود.

- عَلِیُّ بْنُ إِبرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا مِنْ ضَیفٍ حَلَّ بِقَومٍ إِلَّا وَ رِزْقُهُ فِی حَجْرِهِ.

پیامبر(ص):  هر مهمانی که وارد بر دیگری شود، روزی اش به همراه او است.

مهمان(1)

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌6، ص283(کلینی: 329)

- عَلِیُّ بْنُ إِبرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الحَسَنِ بْنِ الْحُسَیْنِ الفَارِسِیِّ عَنْ سُلَیمَانَ بْنِ حَفصٍ الْبصْرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الضَّیْفُ یُلطَفُ لَیلَتَیْنِ فَإِذَا کَانَتْ اللَیلَةُ الثَّالِثَةُ فَهُوَ مِنْ أَهْلِ البَیْتِ یَأْکُلُ مَا أَدرَکَ.

پیامبر(ص): مهمان دو شب مورد لطف و پذیرایی ویژه قرار می گیرد و از شب سوم [به بعد] از اهل خانه به شمار می رود که هر چه رسید می خورد.

- مُحَمَّدُ بْنُ یَحیَى عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُوسَى عَنْ ذُبیَانَ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ مُوسَى النُّمَیْرِیِّ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ: رَأَیْتُ عِندَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع ضَیفاً فَقَامَ یَوماً فِی بَعْضِ الحَوَائِجِ فَنَهَاهُ عَنْ ذَلِکَ وَ قَامَ بِنَفْسِهِ إِلَى تِلکَ الحَاجَةِ وَ قَالَ ع نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ص عَنْ أَنْ یُستَخدَمَ الضَّیْفُ.

ابن ابی یعفور می گوید: در نزد امام صادق علیه السلام مهمانی را دیدم که روزی برای انجام کاری برخاست که حضرت او را نهی کردند و خود برای انجام آن کار برخاستند و فرمودند: پیامبر(ص) از این که مهمان به کار گرفته شود نهی فرمودند.

آداب مهمانداری

برخی آداب مهمانداری طبق روایات که روایاتش تقدیم خواهد شد:

1. احترام گذاشتن به مهمان

2. به کارنگرفتن مهمان

3. قبل از مهمان شروع کردن به غذا و بعد از او از غذا دست کشیدن

4. بدرقه مهمان تا دم درب منزل

5.  و ... 

در رهن اعمال بودن انسان و فک رهن با استغفار

فضائل الأشهر الثلاثة، ص78(شیخ صدوق: 381)

یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغفَارِکُمْ وَ ظُهُورَکُمْ ثَقِیلَةٌ مِنْ أَوزَارِکُمْ فَخَفِّفُوا عَنهَا بِطُولِ سُجُودِکُمْ وَ اعلَمُوا أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِکْرُهُ أَقسَمَ بِعِزَّتِهِ أَنْ لَا یُعَذِّبَ الْمُصَلِّینَ وَ السَّاجِدِینَ وَ لَا یُرَوِّعَهُمْ بِالنَّارِ یَومَ یَقُومُ النّاسُ لِرَبِّ العالَمِین.

در بخشی از خطبه پیامبر به مناسبت حلول ماه رمضان:

ای مردم! شما در گرو اعمالتان هستید پس خود را با استغفار آزاد کنید و پشتتان از گناهانتان سنگین است پس، با سجده طولانی از آن بکاهید و بدانید که خداوند بلند مرتبه به عزتش قسم خورده است که نمازگزاران و سجده کنندگان را عذاب نکند و با آتش آنها را به وحشت نیندازد در روزی که همه مردم در برابر پروردگار عالمین می ایستند(مطففین:6).

پی نوشت:  رهن که معادل فارسی اش گرو می باشد همان وثیقه است که طلبکار بابت طلب خود از بدهکار می گیرد و وقتی بدهکار بدهی خود یا همان طلب طلبکار را می دهد رهنش را آزاد می کند که اصطلاحا به آن فک رهن می گویند. طبق حدیث مذکور، انسان در گرو و رهن عمل خود است و فقط با استغفار می تواند خود را آزاد کند.

ماه رمضان؛ بهار قرآن

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌2، ص630(کلینی:329)

أَبُو عَلِیٍّ الْأَشعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعفَرٍ ع قَالَ: لِکُلِّ شَیءٍ رَبِیعٌ وَ رَبِیعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ.

امام محمد باقر علیه السلام: هر چیزی بهاری دارد و بهار قرآن ، ماه رمضان است.

بهار قلوب هم طبق تعبیر امیر المومنین در نهج البلاغه، قرآن است(خطبه 110).

سختی شرایط روزه و خروج از گناهان در ماه رمضان

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌4، ص87(کلینی:329)

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحمَدَ بْنِ النَّضْرِ الخَزَّازِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعفَرٍ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص- لِجَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ یَا جَابِرُ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ مَنْ صَامَ نَهَارَهُ وَ قَامَ وِرداً مِنْ لَیْلِهِ وَ عَفَّ بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ وَ کَفَّ لِسَانَهُ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ کَخُرُوجِهِ مِنَ الشَّهْرِ فَقَالَ جَابِرٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَحسَنَ هَذَا الحَدِیثَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَا جَابِرُ وَ مَا أَشَدَّ هَذِهِ الشُّرُوطَ.

پیامبر اکرم(ص) خطاب به جابر بن عبد الله: ای جابر! این، ماه رمضان است، هر کس روزش را روزه بگیرد و  بخشی از شب را به پا خیزد و شکم و فرجش را [از حرام] حفظ کند و زبانش را نگه دارد مانند خروج از این ماه از گناهاش خارج می شود. جابر گفت: این حدیث چه زیباست، رسول خدا فرمودند: ای جابر! این شروط چقدر سخت اند!

علامه مجلسی: قوله صلى الله علیه و آله:" وردا" هو بالکسر ما یواظب علیه من عبادة و تلاوة و غیرهما(مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ ج‌16، ص 247)

اسامی و القاب ماه رمضان در روایات

ماه رمضان، ماه روزه، ماه إنابه، ماه توبه، ماه مغفرت و رحمت، ماه آزادی از آتش[جهنم] و رسیدن به بهشت، ماه صبر، ماه مُواسات(سهیم کردن برادران دینی در اموال خود، کمک مالی به دیگران)، ماه اسلام، ماه طَهور[=پاکیزگی]، ماه تمحیص[خالص کردن]، ماه قیام...

- توبه و إنابه در لغت به معنای رجوع(بازگشت) است و برخی گفته اند إنابه بالاتر از توبه است و برخی دیگر گفته اند توبه پشیمانی از فعل و انابه ترک گناهان است.

.الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‌4، ص75(کلینی:329)

أَحمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسبَاطٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحمَنِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ أَنَّ عَلِیَّ بنَ الْحُسَیْنِ ع کَانَ یَدْعُو بِهَذَا الدُّعَاءِ فِی کُلِّ یَومٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ- اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ وَ هَذَا شَهْرُ الصِّیَامِ وَ هَذَا شَهْرُ الْإِنَابَةِ وَ هَذَا شَهْرُ التَّوْبَةِ وَ هَذَا شَهْرُ المَغْفِرَةِ وَ الرَّحمَةِ وَ هَذَا شَهْرُ الْعِتْقِ مِنَ النَّارِ وَ الفَوْزِ بِالجَنَّةِ...

الکافی (ط - الإسلامیة) ج‌4، ص: 66

مُحَمَّدُ بْنُ یَحیَى وَ غَیْرُهُ عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ أَبِی الوَرْدِ عَنْ أَبِی جَعفَرٍ ع قَالَ: خَطَبَ رَسُولُ اللَّهِ ص النَّاسَ فِی آخِرِ جُمُعَةٍ مِنْ شَعْبَانَ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثنَى عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا النَّاسُ .... وَ هُوَ شَهْرُ الصَّبْرِ وَ إِنَّ الصَّبرَ ثَوَابُهُ الجَنَّةُ وَ شَهْرُ الْمُوَاسَاةِ وَ هُوَ شَهْرٌ یَزِیدُ اللَّهُ فِی رِزْقِ الْمُؤْمِنِ فِیهِ...

الصحیفة السجادیة؛ ص: 186

الحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهرَ رَمَضَانَ، شَهرَ الصِّیَامِ، وَ شَهرَ الْإِسْلَامِ، وَ شَهرَ الطَّهُورِ، وَ شَهرَ التَّمْحِیصِ، وَ شَهرَ الْقِیَامِ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ، هُدىً لِلنّاسِ، وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ....

استحباب نماز قبل از افطار مگر در دو حالت

تهذیب الأحکام،ج‌4، ص198(شیخ طوسی:۴۶۰)

- علِیُّ بْنُ الحَسَنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحمَنِ بْنِ أَبِی نَجرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ وَ فُضَیلٍ عَنْ أَبِی جَعفَرٍ ع فِی رَمَضَانَ تُصَلِّی ثُمَّ تُفْطِرُ إِلَّا أَنْ تَکُونَ مَعَ قَومٍ یَنتَظِرُونَ الْإِفطَارَ فَإِنْ کُنتَ مَعَهُمْ فَلَا تُخَالِفْ عَلَیْهِمْ وَ أَفْطِرْ ثُمَّ صَلِّ وَ إِلَّا فَابدَأْ بِالصَّلَاةِ قُلْتُ وَ لِمَ ذَلِکَ قَالَ لِأَنَّهُ قَدْ حَضَرَکَ فَرضَانِ الْإِفطَارُ وَ الصَّلَاةُ فَابدَأْ بِأَفضَلِهِمَا وَ أَفضَلُهُمَا الصَّلَاةُ ثُمَّ قَالَ تُصَلِّی وَ أَنتَ صَائِمٌ فَتُکتَبُ صَلَاتُکَ تِلکَ فَتَخْتِمُ بِالصَّوْمِ أَحَبُّ إِلَیَّ.

امام محمد باقر علیه السلام: در [ماه] رمضان نماز می خوانی سپس افطار می کنی مگر اینکه با جماعتی باشی که منتظر افطارند، پس اگر با آنها بودی مخالفت نکن و افطار کن سپس نماز بخوان وگرنه اول نماز بخوان. راوی می گوید: به امام گفتم چرا؟ فرمودند: زیرا دو واجب در حضورت هستند: افطار و نماز، پس با بهترینش آغاز کن و بهترین آن دو، نماز است. سپس فرمودند: وقتی روزه ای و نماز می خوانی و نمازت نوشته می شود و آن را به روزه ختم کنی برای من دوست داشتنی تر است.

- علِیُّ بْنُ الحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدٍ وَ أَحمَدَ ابنَیِ الحَسَنِ عَنْ أَبِیهِمَا عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیرٍ عَنْ بَعْضِ أَصحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: یُستَحَبُّ لِلصَّائِمِ إِنْ قَوِیَ عَلَى ذَلِکَ أَنْ یُصَلِّیَ قَبلَ أَنْ یُفْطِرَ..

امام صادق علیه السلام: مستحب است روزه دار اگر قدرت و توانایی دارد(ضعف نکرده است) قبل از افطار، نماز بخواند.