شب قدر؛ اول سال

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌4، ص160(کلینی: 329)

مُحَمَّدُ بْنُ یَحیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَةَ عَنْ رِفَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَیلَةُ القَدْرِ هِیَ أَوَّلُ السَّنَةِ وَ هِیَ آخِرُهَا.

امام صادق علیه السلام: شب قدر، اول و آخر سال است.

روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه؛ ج‌3، ص437(محمد تقی مجلسی:1070)

الظاهر أن الأولیة باعتبار التقدیر أی أول السنة الذی یقدر فیه الأمور لیلة القدر و الآخریة باعتبار المجاورة فإن ما قدر فی السنة الماضیة انتهى إلیها کما سیجی‌ء أن أول السنة التی یحل فیها الأکل و الشرب‌.

علامه محمد تقی مجلسی: اولیت به اعتبار تقدیر امور است یعنی شب قدر که در آن امور سال مقدر می شود آغاز سال است.

 

زیارت امام حسین علیه السلام در شبهای قدر

السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ‏ 

السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ الصِّدِّیقَةِ الطَّاهِرَةِ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ‏ 

السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَوْلاَیَ یَا أَبَا عَبْدِاللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ‏ 

أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلاَةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ 

وَ تَلَوْتَ الْکِتَابَ حَقَّ تِلاَوَتِهِ وَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ وَ صَبَرْتَ عَلَى الْأَذَى فِی جَنْبِهِ مُحْتَسِباً حَتَّى أَتَاکَ الْیَقِینُ‏ 

أَشْهَدُ أَنَّ الَّذِینَ خَالَفُوکَ وَ حَارَبُوکَ وَ الَّذِینَ خَذَلُوکَ وَ الَّذِینَ قَتَلُوکَ مَلْعُونُونَ عَلَى لِسَانِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِ‏ 

وَ قَدْ خَابَ مَنِ افْتَرَى لَعَنَ اللَّهُ الظَّالِمِینَ لَکُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ وَ ضَاعَفَ عَلَیْهِمُ الْعَذَابَ الْأَلِیمَ‏ 

أَتَیْتُکَ یَا مَوْلاَیَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ زَائِراً عَارِفاً بِحَقِّکَ مُوَالِیاً لِأَوْلِیَائِکَ‏ 

مُعَادِیاً لِأَعْدَائِکَ مُسْتَبْصِراً بِالْهُدَى الَّذِی أَنْتَ عَلَیْهِ عَارِفاً بِضَلاَلَةِ مَنْ خَالَفَکَ فَاشْفَعْ لِی عِنْدَ رَبِّکَ‏ 

السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَمَائِهِ‏ 

صَلَّى اللَّهُ عَلَى رُوحِکَ الطَّیِّبِ وَ جَسَدِکَ الطَّاهِرِ وَ عَلَیْکَ السَّلاَمُ یَا مَوْلاَیَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ‏ 

السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَوْلاَیَ وَ ابْنَ مَوْلاَیَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ‏ 

لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ ضَاعَفَ عَلَیْهِمُ الْعَذَابَ الْأَلِیمَ‏ 

السَّلاَمُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الصِّدِّیقُونَ السَّلاَمُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الشُّهَدَاءُ الصَّابِرُونَ‏ 

أَشْهَدُ أَنَّکُمْ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ صَبَرْتُمْ عَلَى الْأَذَى فِی جَنْبِ اللَّهِ‏ 

وَ نَصَحْتُمْ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ حَتَّى أَتَاکُمُ الْیَقِینُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّکُمْ تُرْزَقُونَ‏

فَجَزَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الْإِسْلاَمِ وَ أَهْلِهِ أَفْضَلَ جَزَاءِ الْمُحْسِنِینَ وَ جَمَعَ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکُمْ فِی مَحَلِّ النَّعِیمِ‏

السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ السَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْمُطِیعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ‏ 

أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ (جَاهَدْتَ وَ) نَصَحْتَ وَ صَبَرْتَ حَتَّى أَتَاکَ الْیَقِینُ‏ 

لَعَنَ اللَّهُ الظَّالِمِینَ لَکُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ أَلْحَقَهُمْ بِدَرْکِ الْجَحِیمِ‏ 

 مفاتیح الجنان 

همیشگی بودن شب قدر

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌4، ص158(کلینی:329)

مُحَمَّدُ بْنُ یَحیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحمَدَ عَنِ السَّیَّارِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصحَابِنَا عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرقَدٍ قَالَ حَدَّثَنِی یَعْقُوبُ قَالَ: سَمِعْتُ رَجُلًا یَسأَلُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع- عَنْ لَیلَةِ القَدْرِ فَقَالَ أَخْبِرْنِی عَنْ لَیلَةِ القَدْرِ کَانَتْ أَوْ تَکُونُ فِی کُلِّ عَامٍ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَوْ رُفِعَتْ لَیلَةُ القَدْرِ لَرُفِعَ الْقُرْآنُ.

امام صادق علیه السلام در پاسخ به سوالی که آیا شب قدر در هر سال بوده و هست، فرمودند: اگر شب قدر برداشته شود، قرآن برداشته می شود.

روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه؛ ج‌3، ص439(محد تقی مجلسی:1070)

و قوله علیه السلام «لو رُفعت لیلة القدر لرفع القرآن» الظاهرُ أن المرادَ أنها تَلزمُ القرآنَ و هی باقیةٌ مع بقاء القرآن فإذا ارتُفع القرآن بعد شهادة صاحب الأمر علیه السلام ارتفعت لیلةُ القدر یومئذ لأن فائدتَها نزولُ الملائکة و الروحُ على المعصوم (أو) المعنى أنه لو رفعت لکان القرآن کذبا لأنه قال تعالى (تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها) و ظاهره الدوامُ:

1. محمد تقی مجلسی: منظور از حدیث این است که شب قدر ملازم قرآن است و تا قرآن باقی است شب قدر نیز باقی است و وقتی قرآن بعد از شهادت حضرت صاحب الامر برداشته شود شب قدر نیز برداشته می شود، چون فایده شب قدر نزول ملائکه و روح[= اعظم ملائکه] بر معصوم است یا اینکه منظور این است که اگر شب قدر [بعد از پیامبر] دوام و استمرار نداشته باشد قرآن دروغ خواهد بود، چون می گوید (تننزل الملائکه و الروح) که فعل مضارع برای استمرار و دوام است.

مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ ج‌16، ص386(محمد باقر مجلسی:1110)

قوله علیه السلام:" لرفع القرآن" أی تبقى لیلة القدر إلى انقضاء التکلیف الذی علامتُه رفعُ القرآن إلى السماء، و یُحتمل أن یکون المعنى رفعَ حکم القرآن و مدلولِه أی لو ذهبت لیلة القدر بطل حکمُ القرآن حیثُ یدل على استمراره فإن قوله تعالى" تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها" یدل على الاستمرار التجددی.

و قیل: المراد أنه لو رفعت لیلة القدر و لم تنزل الملائکة و الروح فیها على الإمام لتبیین أحکام القرآن لتعطل القرآن و ذهب فائدته و لا یخفى بُعده.

ثم اعلم: أنه لا خلافَ بین الإمامیة فی استمرار لیلة القدر و بقائِها و إلیه ذهب أکثرُ العامة.

و ذهب شاذ منهم إلى أنها کانت مختصةً بزمن الرسول صلى الله علیه و آله و سلم و بعد وفاته رُفعت.

محمد باقر مجلسی: منظور این است که شب قدر تا پایان تکلیف که علامتش رفع و بالارفتن قرآن به آسمان است باقی است و احتمال دارد معنایش این باشد اگر شب قدر نباشد حکم قرآن باطل می شود، چون فعل مضارع(تَنَزَّلُ) بر استمرار تجددی دلالت دارد...

وانگهی امامیه و اکثر اهل سنت به استمرار و همیشگی بودن شب قدر قائل اند اما برخی از اهل سنت می گویند شب قدر مربوط به زمان پیامبر بوده است. 

علت و فواید روزه

1. باتقوا شدن( آیه روزه: لعلکم تتقون)

2. آزمون اخلاص(امیر المومنین در حکمت252 نهج البلاغه: و الصیام ابتلاء لاخلاص الخلق؛ خداوند روزه را از این جهت تشریع فرموده که اخلاص مردم را بیازماید!

3. درک فقرا و رحم به آنها: انما فرض اللَّه الصیام لیستوى به الغنى و الفقیر و ذلک ان الغنى لم یَکن لِیجدَ مسَّ الجوع فیَرحمَ الفقیرَ، و ان الغنى کلما اراد شیئا قدر علیه، فاراد اللَّه تعالى ان یسوى بین خلقه، و ان یُذیق الغنىَّ مس الجوع و الالم، لیَرُقَّ على الضعیف و یرحمَ الجائع(علل الشرائع؛ ج‌2، ص: 378)؛  روزه به این دلیل واجب شده است که میان فقیر و غنى مساوات بر قرار گردد، و این به خاطر آن است که غنى طعم گرسنگى را بچشد و نسبت به فقیر اداى حق کند، چرا که اغنیاء معمولا هر چه را بخواهند براى آنها فراهم است، خدا مى‏خواهد میان بندگان خود مساوات باشد، و طعم گرسنگى و درد و رنج را به اغنیاء بچشاند تا به ضعیفان و گرسنگان رحم کنند.

4. کنترل شهوات و امیال نفسانی(وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی الحَسَنِ الرِّضَا ع فِیمَا کَتَبَ إِلَیْهِ مِنْ جَوَابِ مَسَائِلِهِ- عِلَّةُ الصَّوْمِ لِعِرفَانِ مَسِّ الْجُوعِ وَ العَطَشِ- لِیَکُونَ الْعَبْدُ ذَلِیلًا مُستَکِیناً مَأْجُوراً مُحتَسِباً صَابِراً- وَ یَکُونَ ذَلِکَ دَلِیلًا لَهُ عَلَى شَدَائِدِ الْآخِرَةِ- مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الِانْکِسَارِ لَهُ عَنِ الشَّهَوَاتِ- وَاعِظاً لَهُ فِی الْعَاجِلِ...(وسائل الشیعة؛ ج‌10، ص: 8).

5. خشوع و صبر (وَ فِی الْعِلَلِ وَ عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِأَسَانِیدِهِ الْآتِیَةِ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: إِنَّمَا أُمِرُوا بِالصَّوْمِ لِکَیْ یَعْرِفُوا أَلَمَ الْجُوعِ وَ العَطَشِ- فَیَسْتَدِلُّوا عَلَى فَقْرِ الْآخِرَةِ- وَ لِیَکُونَ الصَّائِمُ خَاشِعاً ذَلِیلًا- مُستَکِیناً مَأْجُوراً مُحتَسِباً عَارِفاً- صَابِراً عَلَى مَا أَصَابَهُ مِنَ الْجُوعِ وَ العَطَشِ- فَیَستَوْجِبَ الثَّوَابَ- مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الْإِمْسَاکِ عَنِ الشَّهَوَاتِ- وَ لِیَکُونَ ذَلِکَ وَاعِظاً لَهُمْ فِی العَاجِلِ- وَ رَائِضاً لَهُمْ عَلَى أَدَاءِ مَا کَلَّفَهُمْ- وَ دَلِیلًا لَهُمْ فِی الْآجِلِ  وَ لِیَعْرِفُوا شِدَّةَ مَبلَغِ ذَلِکَ- عَلَى أَهْلِ الْفقْرِ وَ المَسکَنَةِ فِی الدُّنیَا- فَیُؤَدُّوا إِلَیْهِمْ مَا افترَضَ اللَّهُ لَهُمْ فِی أَموَالِهِمْ(وسائل الشیعة، ج‌10، ص: 9‌).

5. صحت و سلامتی(صوموا تصحوا: روزه بگیرید تا سالم بمانید یا سالم شوید).

6. و موارد دیگر....

روزه؛ زکات بدن

نهج البلاغة؛ حکمت136

لکُلِّ شَیءٍ زَکَاةٌ وَ زَکَاةُ البَدَنِ الصِّیَامُ.

امیر المومنین علیه السلام: هر چیزی زکاتی دارد و زکات بدن، روزه است.

لفظ زکات به معنای طهارت است(لذا تزکیه به معنای تطهیر و پاکسازی است) و ظاهرا در اینجا به معنای آن است که طهارت و پاکیزگی بدن از امراض و بیماری ها و مواد زائد انباشته شده ی منشا بیماری در آن به روزه است و تحقیقات هم آثار روزه و نخوردن و نیاشامیدن بر سلامت جسم را اثبات کرده است. 

شبهای قدر و اعمال مشترک و اختصاصی آن

شب قدر همان شبى است که در تمام سال شبى به خوبى و فضیلت آن نمى رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدیر امور سال مى‌شود و ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به‌اذن پروردگار به زمین نازل مى شوند و به خدمت امام زمان علیه السلام مشرّف مى شوند و آنچه براى هرکس مقدّر شده است بر امام زمان علیه السلام عرضه مى‌کنند و اعمال شبهاى قدر بر دو نوع است؛ یکى آنکه در هر سه شب باید کرد و دیگر آنکه مخصوص است به هر شبى، امّا اوّل، پس ‍ آن چند چیز است:

اعمال مشترک سه شب:

اول: غسل است، علاّمه مجلسى فرموده که غسل این شبها را مقارن غروب آفتاب کردن بهتر است که نماز شام را با غسل بکند.

دوم: دو رکعت نماز است، در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَیهِ بگوید.

سوم: قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُک بِکتابِک الْمُنْزَلِ وَ ما فیهِ وَ فیهِ اسْمُک الاْکبَرُ وَ اَسْماَّؤُک الْحُسْنى وَما یخافُ وَ یرْجى اَنْ تَجْعَلَنى مِنْ عُتَقاَّئِک مِنَ النّارِ، پس هر حاجت که دارد بخواهد.

چهارم: مصحف شریف را بگیرد و بر سر بگذارد و بگوید:

اَللّهُمَّ بِحَقِّ هذَا الْقُرْآنِ وَبِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ وَبِحَقِّ کلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ وَبِحَقِّک عَلَیهِمْ  فَلااَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّک مِنْک،

ده مرتبه هر یک از این اذکار را بگوید: بِکَ یا الله، بِمُحَمَّدٍ، بِعلیٍّ، بِفاطِمَةَ، بِالحَسَنِ، بِالحُسَین ِ، بِعلیّ‌بنِ الحُسین، بِمُحَمَّدِبنِ عَلِیٍّ، بِجَعفَربنِ مُحَمَّدٍ، بِموُسی‌بنِ جَعفَر ٍ، بِعلیِّ‌بنِ مُوسی، بِمُحَمَّدِبنِ عَلِیٍّ، بِعَلِیِّ‌بنِ مُحَمَّدٍ، بِالحَسَنِ‌بنِ عَلِیٍّ، بِالحُجَّةِ پس هر حاجتی داری طلب کن .

پنجم: زیارت امام حسین(ع) است؛

ششم: احیا داشتن این شبها است که در روایت آمده هر کس احیا کند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هرچند به‌عدد ستارگان آسمان وسنگینی کوهها و کیل دریاها باشد.

هفتم: صد رکعت نماز کند که فضیلت بسیار دارد، و افضل آنست که در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند.

هشتم: بخواند: اَللّهُمَّ اِنّی اَمسَیتُ لَکَ عَبدًا داخِرًا لااَملِکُ لِنَفسی وَ اَعتَرِفُ ...

اختصاصی شب 19 و شب 21:

در شب نوزدهم هر کدام از این اذکار را ١٠٠ بار بگوید:

أَستَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّی وَ أَتُوبُ إِلَیْه‏

اللَّهُمَّ العَنْ قَتَلَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِین‏

در شب بیست‌وسوم این سوره‌ها را بخواند: عنکبوت، دخان، روم

شبهای قدر؛ تقدیر- ابرام - امضا

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌4، ص158(کلینی: 329)

- عِدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الحَکَمِ عَنِ ابْنِ بُکَیرٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع التَّقْدِیرُ فِی لَیلَةِ تِسعَ عَشرَةَ وَ الْإِبرَامُ فِی لَیلَةِ إِحدَى وَ عِشْرِینَ وَ الْإِمضَاءُ فِی لَیلَةِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ(موثق کالصحیح).

امام صادق علیه السلام: تقدیر[امور] در شب نوزدهم و ابرام[= محکم کردن] در شب بیست و یکم و امضا در شب بیست و سوم است.

عِدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الحَکَمِ عَنْ رَبِیعٍ الْمُسْلِیِّ وَ زِیَادِ بْنِ أَبِی الحَلَّالِ ذَکَرَاهُ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِی لَیلَةِ تِسعَ عَشرَةَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ التَّقْدِیرُ وَ فِی لَیلَةِ إِحدَى وَ عِشْرِینَ القَضَاءُ وَ فِی لَیلَةِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ إِبرَامُ مَا یَکُونُ فِی السَّنَةِ إِلَى مِثْلِهَا لِلَّهِ جَلَّ ثَنَاؤُهُ یَفعَلُ مَا یَشَاءُ فِی خَلْقِهِ.

امام صادق علیه السلام: تقدیر در شب نوزدهم ماه رمضان است و قضا در شب بیست و یکم و ابرام آنچه در ظرف یکسال اتفاق خواهد افتاد در شب بیست و سوم.

بهترین سحری؛ سویق و خرما

تهذیب الأحکام؛ ج‌4، ص198(شیخ طوسی:460)

وَ عَنْهُ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ البَختَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَفضَلُ سَحُورِکُمُ السَّوِیقُ وَ التَّمْرُ.

امام صادق علیه السلام: بهترین سحری، سویق و خرما است.

پی نوشت: سویق انواع و اقسامی دارد؛ سویق گندم، سویق جو، سویق عدس و ... . روش درست کردن آن را با جستجوی کلمه سویق در کانال آیت الله تبریزیان یادبگیرید(@payedarseoostad). 

استحباب و فضیلت سحری خوردن

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج‌4، ص94(کلینی:329)

1- عَلِیُّ بْنُ إِبرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ شُعَیبٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ السَّحُورِ لِمَنْ أَرَادَ الصَّومَ أَ وَاجِبٌ هُوَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَا بَأسَ بِأَنْ لَا یَتَسَحَّرَ إِنْ شَاءَ وَ أَمَّا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِنَّهُ أَفضَلُ أَنْ یَتَسَحَّرَ نُحِبُّ أَنْ لَا یُترَکَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ(الحدیث حسن).

ابوبصیر: از امام صادق علیه السلام پرسیدم آیا کسی که می خواهد روزه بگیرد واجب است سَحور(سحری) بخورد؟ فرمودند: اشکال ندارد اگر خواست سحری نخورد اما در ماه رمضان بهتر است سحری بخورد، ما دوست داریم سحری خوردن در ماه رمضان ترک نشود.

2- عِدَّةٌ مِنْ أَصحَابِنَا عَنْ أَحمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَخِیهِ الحَسَنِ عَنْ زُرعَةَ عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ السَّحُورِ لِمَنْ أَرَادَ الصَّومَ فَقَالَ أَمَّا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِنَّ الفَضلَ فِی السَّحُورِ وَ لَوْ بِشَربَةٍ مِنْ مَاءٍ وَ أَمَّا فِی التَّطَوُّعِ فَمَنْ أَحَبَّ أَنْ یَتَسَحَّرَ فَلیفعَلْ وَ مَنْ لَمْ یَفعَلْ فَلَا بَأسَ(الحدیث موثق).

امام صادق علیه السلام: بهتر است در ماه رمضان سحری خورده شود هرچند جرعه ای آب باشد اما در روزه مستحبی هرکس خواست سحری بخورد هرکس نخواست اشکال ندارد.

تهذیب الأحکام، ج‌4، ص198(شیخ طوسی:460):

عَلِیُّ بْنُ الحَسَنِ عَنِ الحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یُوسُفَ عَنْ مُعَاذِ بْنِ ثَابِتٍ أَبِی الحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَیعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَسَحَّرُوا وَ لَوْ بِجُرَعِ المَاءِ أَلَا صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَى الْمُتَسَحِّرِینَ.

پیامبر(ص): سحری بخورید هرچند با چند جرعه آب، صلوات خداوند بر سحری خوران.

دعای موقع افطار(3)

تهذیب الأحکام، ج‌4، ص200(شیخ طوسی:460)

عَلِیُّ بْنُ الحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الحَسَنِ بْنِ أَبِی الجَهْمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ القَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ: جَاءَ قَنْبَرٌ مَوْلَى عَلِیٍّ ع بِفِطْرِهِ إِلَیْهِ قَالَ فَجَاءَ بِجِرَابٍ فِیهِ سَوِیقٌ عَلَیْهِ خَاتَمٌ قَالَ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبُخْلُ تَخْتِمُ عَلَى طَعَامِکَ قَالَ فَضَحِکَ عَلِیٌّ ع- قَالَ ثُمَّ قَالَ أَ وَ غَیْرُ ذَلِکَ لَا أُحِبُّ أَنْ یَدْخُلَ بَطْنِی شَیْ‌ءٌ إِلَّا شَیْ‌ءٌ أَعْرِفُ سَبِیلَهُ قَالَ ثُمَّ کَسَرَ الْخَاتَمَ فَأَخرَجَ مِنْهُ سَوِیقاً فَجَعَلَ مِنْهُ فِی قَدَحٍ فَأَعطَاهُ إِیَّاهُ فَأَخَذَ القَدَحَ فَلَمَّا أَرَادَ أَنْ یَشرَبَ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَکَ صُمنَا وَ عَلَى رِزْقِکَ أَفطَرنَا فَتَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنتَ السَّمِیعُ العَلِیمُ*.

امام صادق علیه السلام موقع خوردن افطار:  بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَکَ صُمنَا وَ عَلَى رِزْقِکَ أَفطَرْنا فَتَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعلِیمُ(به نام خدا، خدایا! برای تو روزه گرفتیم و با رزق تو افطار کردیم[میکنیم]، پس از ما قبول بفرما که تو سمیع و علیمی).